Tu banner alternativo

Halifeler listesi

Günümüz dünyasında Halifeler listesi geniş bir kitlenin ilgisini çeken bir konu haline geldi. Teknolojinin ve küreselleşmenin ilerlemesiyle birlikte Halifeler listesi günlük hayatımızda giderek daha önemli hale geldi. İster toplumsal bir olgu, ister tarihsel bir figür, isterse çağdaş bir kavram olsun, Halifeler listesi dünya çapında pek çok insanın dikkatini çekmiştir. Bu makalede Halifeler listesi'in farklı yönlerini inceleyip günümüz toplumu üzerindeki etkisini analiz edeceğiz. Ayrıca zaman içindeki gelişimini ve farklı kültürel bağlamlardaki rolünü inceleyeceğiz. Bu keşif sayesinde Halifeler listesi'in günümüzdeki önemine ve alaka düzeyine ışık tutmayı umuyoruz.

Tu banner alternativo
Hilâfet
Arapça: خِلافة
Ana Halifelikler
Paralel Halifelikler
İlgili Konular

Halifeler listesi, İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden sonra İslam Devleti'nin liderliğini devam ettirme iddiasında bulunan kişilerin listesidir. Hulefâ-yi Râşidîn, Emevî halifeleri, Abbâsî halifeleri, Fâtımî halifeleri (Sünniler tarafından kabul edilmezler), Memlûk Devleti himayesindeki halifeler, Osmanlı halifeleri ve son olarak 1924'te halifeliğin kaldırılmasından önce Türkiye Cumhuriyeti'nden bir halife (ki kendisi Osmanlı Hanedanı'ndandır) aşağıdaki tablolarda bulunmaktadır.

Râşidîn Halifeliği döneminde Müslüman kontrolündeki topraklar.

Dört Halife

  1. Ebû Bekir (632–634)
  2. Ömer bin Hattab (634–644)
  3. Osman (644–656)
  4. Ali (656–661)

Bu ilk dört halife, Muhammed'in ölümünden hemen sonra seçimle göreve gelmişlerdir. İslam kültüründe bu halifelere "Hulefâ-yi Râşidîn" (doğru yolda olan halifeler) denmektedir. Dördüncü halife Ali'nin 661 yılında öldürülmesinin ardından, kısa bir süreliğine büyük oğlu Hasan halifelik mücadelesine dâhil olmuş; fakat İslam dünyasındaki fitneyi önlemek için Emevî ailesi ile olan hilâfet mücadelesinden çekilmiştir.

Emevîler dönemi

Emevîler dönemindeki halifelerdir. Bu dönemde hilâfet ilk defa bir hanedanlığın kontrolüne girmiştir.

Sıralama Halife Dönemi Sıralama Halife Dönemi
1. Muâviye b. Ebû Süfyân 661 - 680 8. Ömer b. Abdülazîz 717 - 720
2. I. Yezîd 680 - 683 9. II. Yezîd 720 - 724
3. Muâviye b. Yezîd 683 - 684 10. Hişâm b. Abdülmelik 724 - 743
4. I. Mervân 684 - 685 11. II. Velîd 743 - 744
5. Abdülmelik b. Mervân 685 - 705 12. III. Yezîd 744
6. I. Velîd 705 - 715 13. İbrâhim b. Velîd 744
7. Süleyman b. Abdülmelik 715 - 717 14. II. Mervân 744 - 750

Abbâsîler dönemi

Abbâsîler dönemindeki halifelerdir:

Sıralama Halife Dönemi Sıralama Halife Dönemi
1. Ebü'l-Abbas es-Seffâh 750 - 754 20. Râzî-Billâh 934 - 940
2. Mansûr 754 - 775 21. Müttakī-Lillâh 940 - 944
3. Mehdî-Billâh 775 - 785 22. Müstekfî-Billâh 944 - 946
4. Hâdî-İlelhak 785 - 786 23. Mutî'-Lillâh 946 - 974
5. Hârûnürreşîd 786 - 809 24. Tâi'-Lillâh 974 - 991
6. Emîn 809 - 813 25. Kādir-Billâh 991 - 1031
7. Me'mûn 813 - 833 26. Kāim-Biemrillâh 1031 - 1075
8. Mu'tasım-Billâh 833 - 842 27. Muktedî-Biemrillâh 1075 - 1094
9. Vâsiḳ-Billâh 842 - 847 28. Müstazhir-Billâh 1094 - 1118
10. Mütevekkil-Alellah Ca'fer b. Muhammed 847 - 861 29. Müsterşid-Billâh 1118 - 1135
11. Müntasır-Billâh 861 - 862 30. Râşid-Billâh 1135 - 1136
12. Müstaîn-Billâh 862 - 866 31. Muktefî-Liemrillâh 1136 - 1160
13. Mu'tez-Billâh 866 - 869 32. Müstencid-Billâh 1160 - 1170
14. Mühtedî-Billâh 869 - 870 33. Müstazî-Biemrillâh 1170 - 1180
15. Mu'temid-Alellah Ahmed b. Ca'fer 870 - 892 34. Nâsır-Lidînillâh 1180 - 1225
16. Mu'tazıd-Billâh 892 - 902 35. Zâhir-Biemrillâh 1225 - 1226
17. Müktefî-Billâh 902 - 908 36. Müstansır-Billâh 1226 - 1242
18. Muktedir-Billâh 908 - 932 37. Müsta'sım-Billâh 1242 - 1258
19. Kāhir-Billâh 932 - 934

Fâtımî halifeleri

Kahire'de hüküm sürmüş olan Şîa-Fâtımî halifeler. Ehl-i Sünnet tarafından halife olarak kabul edilmezler.

Sıralama Halife Dönemi Sıralama Halife Dönemi
1. Ubeydullah el-Mehdî 909-934 8. Müstansır-Billâh el-Fâtımî 1036-1094
2. Kāim-Biemrillâh el-Fâtımî 934-946 9. Müsta'lî-Billâh el-Fâtımî 1094-1101
3. Mansûr el-Fâtımî 946-953 10. Âmir-Biahkâmillâh 1101-1130
4. Muiz-Lidînillâh 953-975 11. Hâfız-Lidînillâh 1130-1149
5. Azîz-Billâh 975-996 12. Zâfir-Biemrillâh 1149-1154
6. Hâkim-Biemrillâh 996-1021 13. Faiz 1154-1160
7. Zâhir el-Fâtımî 1021-1036 14. Âdıd-Lidînillâh 1160-1171

Memlûk himayesi dönemi

Abbâsî Hanedanı'nın Mısır'daki Memlûklar himayesi altında olduğu dönemdeki halifeleridir:

Sıralama Halife Dönemi Sıralama Halife Dönemi
1. Müstansır-Billâh Ahmed b. Muhammed 1259 - 1261 10. Mütevekkil-Alellah Muhammed b. Ebû Bekir (ikinci kez) 1389 - 1406
2. I. Hakim 1262 - 1302 11. Mustain 1406 - 1414
3. Müstekfî-Billâh Süleymân b. Ahmed 1302 - 1340 12. II. Mutezid 1414 - 1441
4. I. Vasık 1340 - 1341 13. II. Müstekfi 1441 - 1451
5. II. Hakim 1341 - 1352 14. Ka'im 1451 - 1455
6. Mu'tazıd-Billâh Ebû Bekir b. Süleyman 1352 - 1362 15. Mustencid 1455 - 1479
7. Mütevekkil-Alellah Muhammed b. Ebû Bekir 1362 - 1383 16. II. Mütevekkil 1479 - 1497
8. II. Vasık 1383 - 1386 17. Mustamsık 1497 - 1508
9. Mustasım 1386 - 1389 18. III. Mütevekkil 1508 - 1517

Osmanlı dönemi

Osmanlı Devleti'nin Ridâniye Muharebesi'ni kazanarak Memlûk Devleti'ne son vermesinden sonra halife ünvanını üstlenen padişahlardır:[1]

Sıralama Halife Dönemi Sıralama Halife Dönemi
1. I. Selim 1517 - 1520 15. III. Ahmed 1703 - 1730
2. I. Süleyman 1520 - 1566 16. I. Mahmud 1730 - 1754
3. II. Selim 1566 - 1574 17. III. Osman 1754 - 1757
4. III. Murad 1574 - 1595 18. III. Mustafa 1757 - 1774
5. III. Mehmed 1595 - 1603 19. I. Abdülhamid 1774 - 1789
6. I. Ahmed 1603 - 1617 20. III. Selim 1789 - 1807
7. I. Mustafa 1617 - 1618 21. IV. Mustafa 1807 - 1808
8. II. Osman 1618 - 1622 22. II. Mahmud 1808 - 1839
(7.) I. Mustafa (ikinci kez) 1622 - 1623 23. Abdülmecid 1839 - 1861
9. IV. Murad 1623 - 1640 24. Abdülaziz 1861 - 1876
10. İbrâhim 1640 - 1648 25. V. Murad 1876
11. IV. Mehmed 1648 - 1687 26. II. Abdülhamid 1876 - 1909
12. II. Süleyman 1687 - 1691 27. V. Mehmed 1909 - 1918
13. II. Ahmed 1691 - 1695 28. VI. Mehmed 1918 - 1922
14. II. Mustafa 1695 - 1703

Saltanatsız hilâfet

Padişah olmadığı halde halife olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından göreve seçilmiş bir Osmanlı Hanedanı üyesidir:[2]

Sıralama Halife Dönemi
1. (29.) Abdülmecid Efendi (son halife) 1922 - 1924

Hilâfetin kaldırılması

Daha fazla bilgi: Hilâfetin kaldırılması

3 Mart 1924'te çıkarılan bir kanun ile halifelik resmî olarak kaldırılmıştır.

Sokoto dönemi

Osman b. Fûdî, İslam'ı yaymak ve reform etmek amacıyla[3] Nijerya'da bir cihad başlattı[4] ve bugünkü Nijer, Kamerun, Benin ve Burkina Faso topraklarına hâkim olarak Batı Afrika'da bir hilâfet oluşturdu.[5]

Sıralama Halife Dönemi
1 Usman dan Fodio 1804 – 1817
2 Muhammed Bello 1817 – 1837
3 Abu Bakr Atiku 1837 – 1842
4 Aliyu Babba 1842 – 1859
5 Ahmadu Atiku 1859 – 1866
6 Aliyu Karami 1866 – 1867
7 Ahmadu Rufa'i 1867 – 1873
8 Abdurrahman Atiku 1873 – 1891
9 Abubakar Atiku na Raba 1891 – 1902
10 Muhammadu Attahiru I 1902 – 1903

Ahmediye dönemi

Mirza Gulâm Ahmed'in liderliğinde 1889'da Hindistan'da kurulan Ahmedîlik, kendi içinde bir halifelik sistemi geliştirmiştir. Gulam Ahmed, Mehdi olduğunu iddia etmiş ve bu iddia üzerine kendi halifeliğini kurmuştur.

Sıralama Halife Dönemi
1 Mirza Ghulam Ahmad 1889 – 1908
2 Hakeem Noor-ud-Din 1908 – 1914
3 Mirza Bashir-ud-Din Mahmud Ahmad 1914 – 1965
4 Mirza Nasir Ahmad 1965 – 1982
5 Mirza Tahir Ahmad 1982 – 2003
6 Mirza Masroor Ahmad 2003 – Günümüz

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Osmanlı Halifeleri". oncevatan.com.tr. 4 Kasım 2013. 8 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2021. 
  2. ^ "ABDÜLMECİD EFENDİ". www.kulturportali.gov.tr. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2021. 
  3. ^ Hiskett, M. (1973). The sword of truth: the life and times of the Shehu Usuman dan Fodio. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-501648-2. 
  4. ^ Diouf, Mamadou (2018). Lovejoy, Paul E. (Ed.). "The Age of Revolutions and Jihad in West Africa". The Journal of African History. 59 (3): 528-530. ISSN 0021-8537. 
  5. ^ Last, Murray (1967). The Sokoto Caliphate. Internet Archive. Humanities Press. 
Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot