Tıp etiği

seri
Tıp etiği
Değerler
Primum non nocere Bilgilendirilmiş onam İyilik Gizlilik Özerklik
Çatışmalar
Kapasite İstemsiz tedavi Uyarma görevi Koruma görevi Vakalar
Çerçeveler
Gelişmiş sağlık direktifi Vekil karar verici
İlgili
Tıbbi meslek Tıp hukuku Biyoetik
Eleştiriler
Sağlık sosyolojisi
g t d

seri
Sağlık sosyolojisi
Kavramlar
Tıbbileştirme cinselliğin Doktor-hasta ilişkisi Paylaşılan karar verme Hasta rolü Etiketleme teorisi Uyum Toplumsal engellilik modeli
Sosyologlar
Talcott Parsons Eliot Freidson Peter Conrad Ivan Illich
İlgili
Sosyoloji Sosyal tıp Sağlık turizmi Halk sağlığı
g t d

Tıp etiği, tıbbın ve sağlık alanındaki bilimsel ve pratik çalışmaların etik yönden değerlendirilmesi ve ahlaki ikilemlere bir çözüm bulunmasını hedefleyen disiplindir. Genel konusu insan yaşamıdır.

Tanım

En genel anlamda tıbbi uygulamlar ve tutumların iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış olarak değerlendirilmesi ve bu değerlendirmelerin belirli ilkelere oturtulması girişimi tıp etiğinin alanını oluşturmaktadır. Felsefenin etik alanındaki tarihsel bilgi ve yaklaşımlar bu alanda görülmekte, ortaya atılmış olan soru ve yaklaşımlar tıbbi pratik alanındaki sorunlarla birlikte yeniden temellendirilmeye ya da değerlendirilmeye çalşılmaktadır. Erdem etiğinden mutluluk ahlakına; John Stuart Mill'in pragmatizminden, Kant'ın normatif etiğine kadar birçok etik yaklaşım bu tartışmalar içinde yer almakta ve tartışmaları belirlemektedir. Etiğin ne olup ne olmadığı, evrensel bir etiğin olup olamayacağı, etik ilkelerin genel geçerliliğinin çerçevesinin ne olduğu da birçok etik meselede olduğu gibi somut bir gereklilik olarak bu tartışmalarda yer alır. Biyoetik'ten farklı olarak tıp etiği, insan yaşamı ve sağlığı noktasından etik bir soruşturma yürütmekte, neyin doğru, savunulabilir ve geçerli olduğuna dair çıkarsamaları belirli ilkeler doğrultusunda ortaya koymaya çalışmaktadır. Etiğin tıbbi alanda uygulanması ciddi sorunları beraberinde getirmekte ve bunlar farklı yaklaşımlar arasındaki tartışmalarla sürdürülmektedir. Hangi ilkelerin kesin vazgeçilmez ve koşullar ne olursa olsun geçerli olduğu ya da belirli koşullarda olmadığı, eğer böyleyse ahlaki davranışın hangi koşulda nasıl bir geçerlilikle belirleneceği önemli ve genel tartışma başlıklarıdır.

İlke ve tartışmalar

Üzerinde tartışılan dört temel ilke olduğu belirtilebilir. Bunlar;

• Yarar sağlama ilkesi
• Zarar vermeme ilkesi
• Özerkliğe saygı ilkesi
• Adalet ilkesi

Bu ilkelerin kabulünde belirli bir mutabakat var gibi görünse de, genel olarak ilkelerin hepsinin aynı kesinlik ve geçerlilikte mi ele alınacağı, çelişkili durumlarda hangi ilkenin ne şekilde öncelikli ya da ayrıcalıklı olacağı, dahası olup olamayacağı açık olarak belirtilebilmiş görünmemektedir. Yasal ve ahlaki yükümlülükler belirli değerlerle birlikte gelmekte ve ilgili kişilerin bunları bildiği ve uyması gerektiği veri olarak kabul edilmektedir. Deontoloji bu ilke ve kuralların bilgisidir. Böyle olmakla birlikte her gün ve her zaman kurallara uymayan durumlar, koşullar meydana gelebilmekte ya da kurallara bağlanmamış sorunlar belirebilmektedir. Tıp etiği, giderek artan bir önemle hem belirlenen ya da bir şekilde zaten belirlenmiş olan kuralların değerlendirilmesini, hem meydana gelen yeni durumlar içinden meselelerin tartışılmasını yürütmeye çalışır. Ayrıca tıp etiğinin sorguladığı meselelerden biri de, belirlenecek ilke ve davranış modelleri ya da çıkarımların ülkeden ülkeye, kültürden kültüre, değerden değere değişecek nitelikte mi, yoksa uluslararası geçerlilik taşır nitelikte mi olacağı sorunudur.

Kaynakça

• Tıp etiksiz olamaz4 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Etik ve tıp ilişkisi

Ayrıca bakınız

• Vikikaynak'taki Hipokrat Yemini maddesi27 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kürtaj
• Ötanazi
• Genetik
• Klonlama
• Diriltmeyin