Zitvatorok Antlaşması
Günümüzde, Zitvatorok Antlaşması günümüz toplumunda büyük önem taşıyan bir konudur. Onlarca yıldır Zitvatorok Antlaşması siyasetten bilime kadar farklı alanlarda ilgi ve tartışma konusu olmuştur. Zitvatorok Antlaşması'i çevreleyen, kökenlerinden küresel etkilerine kadar pek çok husus vardır. Bu makalede, Zitvatorok Antlaşması'in en alakalı yönlerinden bazılarını inceleyeceğiz ve onun günümüzdeki çeşitli boyutlarını ve etkilerini ele alacağız. Ekonomi üzerindeki etkisinden, günlük hayata yansımalarına ve diğer bilgi alanlarıyla olan ilişkisine kadar Zitvatorok Antlaşması, günümüz dünyayı anlamak için büyük önem taşıyan bir çalışma konusu ve yansıması olarak sunuluyor. Bu doğrultuda, Zitvatorok Antlaşması etrafında ortaya çıkan bazı fikir ve teorilerin yanı sıra günümüzde geçerliliğini koruyan bakış açıları ve tartışmaları da analiz edeceğiz.
 | |
| Tür | Barış antlaşması |
|---|---|
| İmzalanma | 11 Kasım 1606 |
| Yer | Radvaň nad Dunajom, Slovakya |
| Koşul | Avusturya Kralı, Osmanlı Padişahı'na eşit sayılacaktır. |
Zitvatorok Antlaşması, 11 Kasım 1606 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ile Avusturya Arşidüklüğü arasında imzalanmış 1593-1606 Osmanlı-Avusturya Savaşı'nı sona erdiren barış antlaşmasıdır.
Osmanlı Devleti ve Avusturya Arşidüklüğü 15 yıl süren uzun bir savaştan sonra yorgun düşmüşlerdi. Ayrıca Osmanlı Devleti'nde ise Celali isyanları baş göstermişti. Müzakere görüşmelerini Derviş Paşa yönetti. I. Ahmed, Avusturya kralının kendisine eşit kabul edilmesini en baştan beri kabul etmemişti. Lakin Celali isyanları ve bu maddenin sadece kâğıt üzerinde kalacağı düşüncesiyle bu maddeyi kabul etti. Sultan I. Ahmed ve Avusturya adına Arşidük II. Rudolf arasında, Estergon-Komorin arasındaki Zsitva suyunun Tuna Irmağı'na döküldüğü yerde imzalandı.
Antlaşmaya göre:
- Eğri, Estergon, Kanije kaleleri Osmanlı'da, Raab (Yanıkkale) ve Komárom kaleleri ise Avusturyalılarda kalacaktır.
- Avusturya bir kereye mahsus olmak üzere Osmanlı Devleti'ne 200.000 kuruş savaş tazminatı ödeyecek. Onun dışında Osmanlı, Avusturya'ya vergi ödemeyecek.
- Avusturya arşidükü Osmanlı padişahına eşit sayılacaktır. Osmanlı Padişahı Avusturya Arşidükü'ne Kutsal Roma İmparatoru (Kayser veya Kaizer) unvanıyla hitap edecek, her üç yılda bir karşılıklı armağanlar gönderilecektir.
- Avusturya'nın kendi elinde bulundurduğu Macaristan toprakları için ödemekte olduğu yıllık 30.000 dukalık vergi kaldırılacaktır.
Zitvatorok Antlaşması Osmanlı'nın lehine gibi görünse de, bu antlaşma Osmanlı Devleti'nin artık eski gücünde olmadığını gösteriyordu. Bu antlaşma ile artık Osmanlı Devleti'nin Orta Avrupa'daki üstünlüğü sona ermiştir. 1533 tarihli İstanbul Antlaşması ile elde edilen protokol ve hukuksal alandaki üstünlük Osmanlı İmparatorluğu açısından sona ermiş, bu iki devlet ve yöneticileri hukuk ve protokol anlamında birbirlerine eşit sayılmışlardır. Aynı zamanda bu antlaşma ile birlikte İstanbul Antlaşması'ndan bu yana Osmanlı'nın Katoliklere göre Roma'nın varisi olarak tanınma durumu ortadan kalkmıştır.
Bu antlaşmadan sonra, Osmanlı Devleti, Avrupa'da önemli ölçüde toprak kazanamamıştır ve 17. yüzyılın sonlarından itibaren toprak kayıpları başlamıştır. Zitvatorok Anlaşması, Osmanlı diplomasi açısından bir dönüm noktasıdır; ki duraklamanın diplomasiye yansıması bu antlaşmayla olmuştur.
Kaynakça
- ^ TDV İslâm Ansiklopedisi'nde Zitvatorok Antlaşması
- ^ Emecen, Feridun M. (2007). "ÇAĞDAŞ OSMANLI KAYNAKLARINDA UZUN SAVAŞLAR VE ZİTVATOROK ANTLAŞMASI İLE İLGİLİ ALGILAMA VE YORUM PROBLEMLERİ". Osmanlı Araştırmaları, 29. İstanbul 29 Mayıs University. ss. 87-97. 9 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2021.
- ^ a b "Osmanlı Diplomasi Tarihi". acikogretim.istanbul.edu.tr. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi. 9 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021.
Dış bağlantılar
- Osmanlı'nın yükseliş ve çöküşüne genel bakış 28 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bayram Kodaman, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2007, Sayı:16, s. 1-24.
