Scutum
W dzisiejszym świecie Scutum staje się coraz bardziej istotny. Niezależnie od tego, czy na poziomie osobistym, zawodowym czy społecznym, Scutum stał się tematem wspólnego zainteresowania wielu różnych osób. Wpływ Scutum jest niezaprzeczalny, ponieważ wpływa na tak różnorodne aspekty, jak gospodarka, technologia, zdrowie, relacje międzyludzkie, a nawet środowisko. Z tego powodu niezbędna jest dogłębna analiza zjawiska Scutum, jego implikacji i możliwych konsekwencji w perspektywie krótko- i długoterminowej. W tym artykule szczegółowo zbadamy wszystkie aspekty związane z Scutum, aby zapewnić wszechstronną i wzbogacającą wizję na ten temat, który tak bardzo nas interesuje.
Scutum (łac. scūtŭm) – podłużna tarcza piechoty rzymskiej.
Charakterystyka
Charakteryzowała się znacznymi wymiarami (około 120 cm wysokości, 75 cm szerokości), kształt jej ewoluował od owalu (za wczesnej republiki) do cylindrycznego (walcowatego) prostokąta (w okresie późniejszym i za cesarstwa). Jej wprowadzenie w wojskach rzymskich odnoszono do czasów pierwszej wojny samnickiej, według innych twierdzeń zastąpiła ona krągły clipeus już w V wieku p.n.e. jako przyswojony oręż pochodzenia celtyckiego. Wśród wyposażenia rzymskich legionistów stanowiła najbardziej wyróżniający element, będąc ich głównym uzbrojeniem obronnym. Podczas walki piechurzy trzymali ją nachwytem, zwykle wyprostowaną lewą ręką, w marszu zawieszana była na plecach za pomocą rzemienia. Wyposażony w nią żołnierz określany był jako scutatus.
Dokładny opis konstrukcji scutum przekazał żyjący i tworzący w Rzymie grecki historyk Polibiusz. Tarcza legionisty składała się z dwóch warstw desek połączonych klejem kazeinowym, od zewnątrz dodatkowo pokrywała ją warstwa płótna i skóry cielęcej. Krawędzie tarczy wzmacniała metalowa obręcz (z brązu), zabezpieczająca ją przed ciosami i chroniąca obrzeże opierane na twardym podłożu. Pośrodku mocowano duży żelazny guz (umbo), dodatkowo wzmacniający tarczę zewnętrznie i służący do odbijania pocisków, a w walce wręcz – także do zadawania ciosów. Na jego poziomie, od strony wewnętrznej, znajdował się poziomy imacz dla chwytu dłonią.
Wypukłe lico tarczy zdobiono malowaniem różnorodnymi emblematami z wykorzystaniem motywów geometrycznych, roślinnych lub zwierzęcych. Będąc przede wszystkim znakami rozpoznawczymi, mogły mieć również znaczenie magiczne, zapewniające opiekę bóstw patronujących żołnierzom.
-
Szyk testudo (żółw) z wykorzystaniem tarcz legionowych -
Pozycja obronna legionistów w dwuszeregu pod osłoną tarcz
Zachowane egzemplarze
Zachowała się tylko jedna oryginalna tarcza, odnaleziona w ruinach rzymskiej twierdzy Dura Europos, pozbawiona umba i połamana na kilkanaście pogiętych części, którą następnie w całości (z wyjątkiem umba) zrekonstruowano.
Przypisy
- ↑ a b Peter Connolly: Grecja i Rzym na wojnie. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2021, ISBN 978-83-8178-708-6, s. 162.
- ↑ a b Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z (red. Z. Piszczek). Wyd. 5. Warszawa: PWN, 1983, s. 725, ISBN 83-010-3529-3.
- ↑ Zdzisław Żygulski jun.: Broń starożytna. Grecja – Rzym – Galia – Germania. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1998. ISBN 83-03-03702-1, s. 95.
- ↑ a b Peter Connolly: Grecja i Rzym na wojnie, dz. cyt., s. 286. Rekonstrukcje prostokątnego scutum wykonane na podstawie późnego znaleziska z III w. n.e., mają wagę 5, 5 kg.
- ↑ Słownik łacińsko-polski (opr. K. Kumaniecki). Warszawa: PWN, 1975, s. 449.
- ↑ Jean-Claude Fredouille: Słownik cywilizacji rzymskiej. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 1998, s. 270.
- ↑ Szymon Modzelewski: Bitwa o Dura Europos i ślady broni chemicznej sprzed 1800 lat. „Archeologia Żywa”, nr 4 (90), 2023, s. 10.
Literatura tematu
- M.C. Bishop, J.C.N. Coulston: Roman Military Equipment. London: Batsford Books, 1993, s. 21-23, 32-38, 43-48, 58-60, 69, 81-82, 111, 115, 149-151, 172-173, 182-186, 192-194, 200-203. ISBN 0-7134-6637-5.