Pugio
W obecnym kontekście Pugio stał się istotnym tematem cieszącym się dużym zainteresowaniem szerokiego spektrum społeczeństwa. Niezależnie od tego, czy ze względu na swój wpływ na społeczeństwo, znaczenie historyczne czy wpływ na polu zawodowym, Pugio przykuł uwagę ludzi w różnym wieku, kulturach i zawodach. W tym artykule szczegółowo zbadamy różne aspekty związane z Pugio, od jego początków do dzisiejszej pozycji. Przeanalizujemy jego znaczenie, implikacje oraz to, jak ukształtowało lub będzie kształtować otaczający nas świat. Niezależnie od Twojej wcześniejszej wiedzy na temat Pugio, ten artykuł dostarczy Ci cennych informacji i zachęci do zastanowienia się nad jego znaczeniem w Twoim życiu.
Pugio (łac. pūgiō – sztylet, od pungere – kłuć) – krótki sztylet rzymski używany do walki wręcz i należący do zasadniczego wyposażenia legionisty.
Opis
Zaliczany do zaczepnego uzbrojenia żołnierza rzymskiego, był rodzajem poręcznego sztyletu o niewielkiej, lecz dość szerokiej klindze mierzącej ok. 20-25 cm długości i szerokiej na ok. 5-7 cm, z podwójnym zbroczem pośrodku, z prostym jelcem i krągłą głowicą. Jego kształt zbliżony do krótszego miecza (tzw. hiszpańskiego) wskazuje na prawdopodobne tamtejsze pochodzenie.
Zastosowanie
W Italii pojawił się pod koniec III wieku p.n.e., na stałe jednak wszedł do podstawowego uzbrojenia u schyłku II stulecia p.n.e. Według J. Sikorskiego nie jest pewne, czy sztylet wchodził w skład uzbrojenia zaczepnego już w czasach republiki; niemniej w okresie cesarstwa pugio (lm pugiones) należał do stałego uzbrojenia legionistów. Ze względu na niezwykle mocną konstrukcję (szeroka i masywna klinga o dodatkowym wzdłużnym wzmocnieniu) przypuszcza się, że służył nie tylko do dobijania pokonanego przeciwnika, lecz także do parowania ciosów zamiast utraconej tarczy lub miecza.
Wykorzystanie
Chroniono go w pochwie z brązu lub z drewna, niekiedy pokrytej ozdobnymi aplikami lub inkrustacjami ze srebra. W epoce cesarstwa sposób zdobienia pochwy i rękojeści był wyróżnikiem wśród żołnierzy. Noszono go zawsze po lewej stronie – początkowo na jednym z krzyżujących się pasów biodrowych (jeszcze w I wieku n.e.), później na jednym pasie (balteus) z tzw. fartuchem (cingulum). U oficerów często zawieszony na rapciach w bogato zdobionej pochwie o czterech ryfkach (np. centurion nosił go po prawej stronie, mając po lewej miecz – gladius); należał do standardowego wyposażenia chorążych (aquiliferi, signiferi). Spośród pieszych legionistów wyposażeni byli w tę broń także niżsi oficerowie (optiones), natomiast nie stosowano jej w kawalerii. Różnorodność wytworzonych odmian tego sztyletu ukazuje pochodzące z III w. n.e. znalezisko 51 jego egzemplarzy z rzymskiego obozu Quintana.
Pugio sporadycznie używano nie tylko w wojsku – użyto go m.in. podczas cywilnego zabójstwa Cezara (por. Swetoniusz: Żywoty cezarów, Boski Juliusz 82).
Często mylony z parazonium. Należy go też odróżniać od innych rodzajów sztyletów bądź długich noży, takich jak clunaculum i lingula wymienianych przez starożytnych autorów, choć różnice te współcześnie są trudne do uchwycenia i sprecyzowania (np. u Newiusza, Warrona, Gelliusza).
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Słownik łacińsko-polski. Marian Plezia (red.). T. 4. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 381. Pokrewne również greckiemu πυγμή pygmḗ (pięść) – jako typowa broń "pięściowa".
- ↑ Według trafnego określenia Z. Żygulskiego, „był jakby młodszym bratem miecza” (Zdzisław Żygulski: Broń starożytna. Grecja–Rzym–Galia–Germania, dz. cyt., s. 100).
- ↑ Janusz Sikorski: Kanny 216 p.n.e. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1984, s. 36, seria: Historyczne bitwy.
- ↑ Stanisław Ducin: Uzbrojenie i wyposażenie rzymskich legionistów w pierwszych wiekach n.e. W: Wandalowie – strażnicy bursztynowego szlaku. Lublin–Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, 2004, s. 174n.
- ↑ Słownik łacińsko-polski. M. Plezia (red.). T. 1. Warszawa: 1959, s. 542.
Bibliografia
- Zdzisław Żygulski jun.: Broń starożytna. Grecja – Rzym – Galia – Germania. Warszawa: KAW, 1998. ISBN 83-03037-02-1.
- Alfred R. Neumann: Pugio. W: Der Kleine Pauly. T. 4. München: Deutscher Taschenbuchverlag, 1979, kol. 1241.
- Peter Connolly: Historia armii rzymskiej. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1992.