Bu yazımızda son zamanlarda pek çok kişinin dikkatini çeken Hotakîler konusuna değineceğiz. Hotakîler, tartışmalara ve tartışmalara yol açan, hem akademik camiada hem de genel olarak toplumda büyük ilgi uyandıran bir konudur. Bu makale boyunca Hotakîler'in kökeni ve evriminden farklı alanlardaki etkisine kadar farklı yönlerini inceleyeceğiz. Ek olarak, Hotakîler'in gelecekte yaratabileceği olası etkileri ve sonuçları analiz edeceğiz. Hiç şüphe yok ki, Hotakîler derinlemesine düşünülmesi ve analiz edilmesi gereken bir konudur, dolayısıyla bu konudaki anlayışımızı artırmak çok önemlidir.
Hotakîler امپراتوری هوتکیان د هوتکيانو ټولواکمني | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1709-1738 | |||||||||||
Hotaki İmparatorluğu'nun 1728 sonlarındaki haritası | |||||||||||
Başkent | Kandehar (1709-1722), (1725-1738) İsfahan (1722-1729) | ||||||||||
Yaygın dil(ler) | Peştuca (şiir) Farsça (şiir) | ||||||||||
Resmî din | Sünnilik | ||||||||||
Hükûmet | Mutlak monarşi | ||||||||||
Hükümdar | |||||||||||
| |||||||||||
Tarihî dönem | Yeni Çağ | ||||||||||
| |||||||||||
|
İran tarihi dizisinin bir parçası |
---|
Zaman çizelgesi |
Hotakî hanedanı (1709 - 1738) Afgan kökenli Gilzai Boyu'ndan (Peştunlar) gelen Mir Üveys Han Hotak tarafından, bugünkü Afganistan'ın Kandahar şehrinde kurulmuştur. Mirüveys ve destekçileri 1709 yılında İran'da hüküm süren Safevî yönetimi zamanında ortaya çıktılar. Mirwais Han yönetime Pers Kralları'nı temsilen gelen Gürcistan doğumlu Kandahar valisini öldürerek başladı. Ardından Mirüveys bölgede bulunan diğer valilerin de öldürülmesini istesi, bunun ile birlikte Afganlar tüm Iran ordusunu mağlup etti ve ordu Safeviler'in başkenti İsfahan'ı da terk etmek zorunda kaldı.
Mirüveys Han 1715 yılında sağlık problemleri nedeni ile yaşamına yitirdi ve yerine Afganlar'dan oluşan bir ordu ile İran'ı işgâl eden bir komutan olan oğlu Mir Mahmud Hotakî geçti. Mir Mahmud 1722 yılında İsfahan şehrini ele geçirdi ve kendini İran Şahı ilân etti. Fakat büyük çoğunluk Fars kökenli olduğundan Mir Mahmud'un hükümdarlığı tepki topladı ve tanınmadı. Hotakî hanedanının egemenliği süresince bu nedenle büyük isyanlar yaşandı ve mutlak hâkimiyeti kurmayı zorlaştırdı. Aynı süreçte süregelen kan davaları nedeni ile oldukça zayıflayan hanedan İsfahan'da yerlilerin çıkardığı isyanın ardından Safevî soyundan gelen 3.000'den fazla kişinin de öldürüldüğü bir isyanla tamamen ortadan kalktılar. Hotakîler 1729'da Afşar hanedanının önderi Nadir Şah tarafından Damgan Savaşı'nda yenildiler ve Afganistan'a geri püskürtüldüler.