Metindilbilim
Günümüz dünyasında Metindilbilim dünya çapında milyonlarca insanın dikkatini çeken bir konudur. Metindilbilim, günümüzdeki önemi, toplum üzerindeki etkisi veya tarihsel önemi nedeniyle kendisini sosyal, kültürel, politik ve ekonomik alanlarda genel ilgi konusu olarak konumlandırmayı başarmıştır. Yıllar geçtikçe, Metindilbilim çok sayıda çalışmanın, tartışmanın ve anlaşmazlığın konusu olmuş ve bu da onun farklı boyutlarının daha iyi anlaşılmasına ve analiz edilmesine yol açmıştır. Bu yazımızda, günümüz toplumunda büyük ilgi ve merak uyandırmaya devam eden bir konuya ışık tutmak amacıyla Metindilbilim olgusunu ve bunun günlük hayatımızdaki etkilerini derinlemesine inceleyeceğiz.
Metindilbilim ya da metin dil bilimi, dilbilim içinde ve bağlamında 1960’lı yıllarından itibaren geliştirilen yeni bir alandır (sonraki yıllarda bu alan, metin bilimi kavramı adı altında daha geniş bir özerklik boyutuna doğru evrilmiş, günümüzde de hâlâ bu gelişimsel çizgide ilerlemektedir). Metnin bir bütün olarak yapısı ile işlevi ve metni oluşturan ögeler arasındaki ilişkileri ele alır. Çeşitli metin türlerindeki her türlü dilsel olguyu, ölçüt ve kuralları saptar. Tüm bunlar için metin dil biliminin yararlandığı diğer bilim dalları edebiyat, hukuk ve teolojidir.
Görevleri
Metin dilbilimin önemli sorunlarından biri, metnin metin olmayandan farkı ve özelliklerine göre dilsel bir metnin tanımıdır. Metinselliğin kriterleri metindeki bağlamlardır, yani dilsel araçların metin olarak adlandırılması için gerekli olan cümleler ile içeriğin bağlamıdır. Bu özellikler yinelemeler, bağlaçlar, belirteçlerin kullanılması, semantik boyutlar vb. unsurlardır. Diğer önemli kriterler ise metnin sınırlarının özelliklerini ortaya koyan metin konusu ve metnin işlevidir. Metin dil biliminin görevi çözümleme, metin türlerine göre sınıflandırma ve metni sınırlandırmadır. Ayrıca metnin iletişimsel işlevinin araştırılması ve metnin alımlanması ile ilgilenir. Metin dilbilimsel araştırmalar belli metin türlerinin karakteristik biçimlerini belirler.
