Obecnie Alexis de Tocqueville to temat, który przykuł uwagę wielu ludzi na całym świecie. Od wpływu na społeczeństwo po konsekwencje dla kultury popularnej, Alexis de Tocqueville okazał się tematem ciągłego zainteresowania i znaczenia. W tym artykule przyjrzymy się różnym aspektom Alexis de Tocqueville i temu, jak odcisnął swoje piętno na różnych obszarach współczesnego życia. Od swoich początków do obecnej ewolucji Alexis de Tocqueville był przedmiotem debaty, analiz i refleksji. Dołącz do nas w tej wycieczce po Alexis de Tocqueville i odkryj jego znaczenie w dzisiejszym świecie.
portret, Théodore Chassériau, 1850 | |
Pełne imię i nazwisko |
Alexis Henri Charles Clérel, wicehrabia de Tocqueville |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
29 lipca 1805 |
Data i miejsce śmierci |
16 kwietnia 1859 |
Zawód, zajęcie |
myśliciel polityczny, socjolog, polityk |
Alexis Henri Charles Clérel, wicehrabia de Tocqueville (wym. /a lɛkˈsi də tɔkˈvil/; ur. 29 lipca 1805 w Paryżu, zm. 16 kwietnia 1859 w Cannes) – francuski myśliciel polityczny, socjolog, polityk, od 3 czerwca do 31 października 1849 minister spraw zagranicznych II Republiki. Po zamachu stanu w 1851 krytyk Napoleona III i II Cesarstwa.
Autor dwutomowego dzieła O demokracji w Ameryce, uchodzącego za najbardziej przenikliwą analizę demokratycznego społeczeństwa politycznego. Szczególne znaczenie mają jego analizy konfliktu między wolnością i równością, pożytków płynących z samorządu i stowarzyszeń politycznych oraz relacji między państwem a Kościołami. Tocqueville krytycznie oceniał niektóre aspekty demokracji, sądził, że ustrój demokratyczny może prowadzić do degradacji ludzkiej natury. Nie odrzucał jednak demokracji całkowicie, uznawał, że można i należy ją reformować. Za największą wartość demokratycznego społeczeństwa uznawał wolność. Zagrożenie dla niej stanowi tyrania większości. Jednostka może się jednak przed nią chronić dzięki wolności stowarzyszeń i wolności słowa. Stowarzyszenia i prasa służą, zdaniem Tocqueville’a, wyrażaniu opinii mniejszości i przekonywaniu większości do zmiany postaw.
W dziele Dawny ustrój i rewolucja, na przykładzie rewolucji francuskiej postawił tezę, że rewolucja stanowi zawsze kontynuację obalanego ustroju oraz że wybucha nie w momencie najgłębszego kryzysu, ale kiedy sytuacja poprawia się wolniej niż oczekuje tego społeczeństwo.
Tocqueville wyróżniał trzy funkcje prasy: gwarantuje wolność, ponieważ jest pośrednikiem, który z łatwością może zdemaskować działania polityczne; utrzymuje wspólnotę, ponieważ prasa ma moc polegającą na przekazaniu jednej myśli, którą może zaszczepić w tysiącach umysłów; oraz umożliwia działanie wspólne, czyli ułatwia komunikowanie się i planowanie na odległość.
Uważał, że stan demokracji wiąże się z rozbiciem jednostkowych idei, ponieważ każdy może bronić swoich poglądów, i jednocześnie oznacza tendencję do konformizmu, który wynikać może, według Tocqueville’a, z wyrównania warunków oraz psychicznej potrzeby oparcia się na wspólnym zaufaniu i opiniach.
Władza prasy polega na reprezentacji różnorodnych opinii i pozwalaniu poszczególnym z nich na szybsze zakorzenienie się w świadomości społecznej.
Tocqueville zwrócił też uwagę, że gazety w różnych krajach różnią się pod względem ilości treści i formatu, a te różnice wynikają bardziej z przyczyn kulturowo-politycznych niż ekonomicznych. Podkreślił również, że zło, jakie przynosi działalność prasy, jest mniejsze od tego, przed którym chroni obywateli. Obiektywność prasy można byłoby zwiększyć poprzez powstanie kolejnych gazet.