Stowarzyszenie Memoriał
W dzisiejszym świecie Stowarzyszenie Memoriał nadal jest tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu. Na przestrzeni historii Stowarzyszenie Memoriał wywarł znaczący wpływ na różne aspekty społeczeństwa, kultury i życia codziennego. W tym artykule szczegółowo zbadamy znaczenie Stowarzyszenie Memoriał, a także jego wpływ w różnych obszarach. Od swojego powstania do dzisiejszej ewolucji Stowarzyszenie Memoriał wywołał niekończące się debaty, badania i refleksje, które przyczyniły się do wzbogacenia naszej wiedzy na ten temat. Poprzez głęboką i przemyślaną analizę postaramy się rzucić światło na najważniejsze aspekty Stowarzyszenie Memoriał i jego znaczenie we współczesnym świecie.
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba |
Moskwa, |
| Data założenia |
28 stycznia 1989 |
| Zakończenie działalności |
5 kwietnia 2022 |
| Rodzaj stowarzyszenia | |
| Profil działalności |
historyczno-oświatowy |
| Prezes |
Jan Raczinski |
| Powiązania | |
| Strona internetowa | |
Międzynarodowe Stowarzyszenie Historyczno-Oświatowe, Dobroczynne i Obrony Praw Człowieka „Memoriał” (ros. Международное историко-просветительское, правозащитное и благотворительное общество «Мемориал») – rosyjskie stowarzyszenie powstałe formalnie 26–28 stycznia 1989 roku, zajmujące się badaniami historycznymi i propagowaniem wiedzy o ofiarach represji radzieckich, w tym w okresie stalinowskim, a także ochroną praw człowieka w krajach byłego ZSRR. Organizacja otrzymała pokojową Nagrodę Nobla za 2022 rok.
Przewodniczącym Stowarzyszenia jest Jan Raczinski, a wiceprzewodniczącymi Nikita Pietrow i Konstantin Morozow. Przy Stowarzyszeniu działa muzeum „Sztuka i życie Gułagu” (ros. Музей «Творчество и быт ГУЛАГа»), którego dyrektorem jest Nikita Ochotin. Funkcję koordynatora Komisji Polskiej Stowarzyszenia pełni Aleksandr Gurjanow.
Działalność
Stowarzyszenie Memoriał ma własne archiwum i bibliotekę, gromadzące dane i literaturę na tematy związane z represjami w czasach ZSRR. Organizuje wystawy i konferencje im poświęcone, wydaje także publikacje książkowe i nieregularne czasopisma. Istotną częścią działalności Memoriału są studia nad polskimi ofiarami represji, w tym zbrodni katyńskiej. W tym celu działa Komisja Polska Stowarzyszenia Memoriał, której koordynatorem jest Aleksandr Gurjanow. Memoriał ściśle współpracuje z Ośrodkiem Karta od 1992 roku tworząc indeks represjonowanych, który jest całościową imienną dokumentacją losów obywateli polskich represjonowanych przez organa władzy sowieckiej w latach 1939–56. Zweryfikowane dane publikowane są w postaci tomów obejmujących ofiary różnych kategorii represji. Do tej pory przygotowano piętnaście tomów.
Drugim kierunkiem prac Memoriału jest monitoring praw człowieka w krajach byłego ZSRR. W praktyce zajmuje się głównie prawami człowieka w Rosji.
Działa głównie na terenie Rosji, ale ma też oddziały w takich państwach jak: Białoruś (koordynatorem białoruskiego oddziału Memoriału jest historyk Ihar Kuzniacou), Ukraina, Kazachstan, Łotwa, Gruzja, Niemcy. W obręb Memoriału wchodzą, częściowo autonomiczne, organizacje lokalne, jak np. organizacja Sowiest’ z Kotłasu, którą kieruje Irina Dubrowina.
Rosyjscy członkowie Komisji Polskiej stowarzyszenia Memoriał są pierwszymi obywatelami byłego Związku Radzieckiego, którzy oficjalnie wyrazili ubolewanie z powodu cierpień doznanych przez obywateli polskich z winy Stalina, a także jako nieliczni obywatele byłego ZSRR przyznali winę Związku Radzieckiego w kontekście zbrodni i zesłań dokonanych na polskich ofiarach w tym kobietach i dzieciach.
W 1994 roku Stowarzyszenie podpisało umowę o współpracy z Ośrodkiem Karta.
Historia działalności
Początkiem Memoriału było powstanie w 1987 roku w Moskwie nieformalnej grupy osób chcącej doprowadzić do budowy w Moskwie centrum pamięci ofiar stalinowskich represji, obejmującego muzeum, archiwum i bibliotekę. Początkowo zajmowała się ona głównie organizowaniem ogólnoradzieckiej akcji zbierania podpisów pod petycją do władz, w tym też czasie powstały liczne grupy memorialne w innych miastach ZSRR. W 1988 roku postanowiono rozpocząć własne działania zmierzające do zbierania i archiwizacji dokumentów dotyczących zesłań i uwięzień w ZSRR. Oficjalnie stowarzyszenie Memoriał zarejestrowano w 1989 roku. 29 stycznia 1989 roku odbyła się konferencja założycielska Ogólnokrajowego Stowarzyszenia Historyczno-Oświatowego „Memoriał”. Inicjatorami powołania stowarzyszenia byli m.in. Andriej Sacharow, Jewgienij Jewtuszenko i Andriej Wozniesienski. Od tego roku Memoriał podjął działania monitorujące i nagłaśniające aktualny stan praw człowieka w państwach byłego ZSRR, nasilone zwłaszcza po 1991 roku.
W 2016 roku Memoriał został uznany przez władze i sądy za „organizację pozarządową pełniącą funkcje zagranicznego agenta”.
28 grudnia 2021 roku rosyjski Sąd Najwyższy nakazał likwidację Memoriału, argumentując, że organizacja „spekuluje wokół tematu represji i tworzy fałszywy obraz ZSRR jako terrorystycznego państwa, zniekształca historię Wielkiej wojny ojczyźnianej i rehabilituje nazistowskich zbrodniarzy”. Jeszcze tego samego dnia likwidację Memoriału potępił prezydent Polski Andrzej Duda, oświadczając, że „Polska jest wdzięczna organizacji «Memoriał», która przez lata przyczyniła się do odkrywania prawdy o sowieckich zbrodniach na wielu narodach, w tym na Polakach. «Memoriał» nie bez przyczyny nazywany jest «sumieniem Rosji», a sumienia nie da się ani zdusić, ani zdelegalizować”. 29 grudnia Biuro Praw Człowieka ONZ w Genewie określiło orzeczenie rosyjskiego sądu jako „dalsze osłabienie zmniejszającej się społeczności praw człowieka w Rosji”. Następnie Europejski Trybunał Praw Człowieka zastosował nadzwyczajny środek tymczasowy, nakazując rządowi rosyjskiemu wstrzymanie likwidacji Memoriału. 31 grudnia 2021 roku Unia Europejska, Stany Zjednoczone, Australia, Kanada i Wielka Brytania wydały wspólne oświadczenie krytykujące decyzję rosyjskiego sądu o zamknięciu Memoriału i wzywające Rosję „do przestrzegania międzynarodowych standardów i zobowiązań w zakresie praw człowieka”.
Memoriał został oficjalnie zamknięty i zlikwidowany decyzją sądu 5 kwietnia 2022 roku.
Wyróżnienia
W 2004 Stowarzyszenie Memoriał otrzymało nagrodę Right Livelihood Award, w 2005 otrzymało tytuł „Organizacja Pozarządowa Roku” 2004 Forum Ekonomicznego, w 2008 Medal Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej od Polskiej Fundacji Katyńskiej, w 2009 Nagrodę Sacharowa, w 2010 Odznakę honorową „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”, a w 2012 nagrodę Kustosza Pamięci Narodowej. Organizacja otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla w 2022 roku, razem z Alesiem Bialackim i ukraińskim Centrum Wolności Obywatelskich.
Przypisy
- ↑ Stowarzyszenie „Memoriał”. Instytut Pamięci Narodowej. .
- ↑ „Memoriał” Kustoszem Pamięci Narodowej!. Ośrodek Karta. .
- ↑ Stowarzyszenie „Memoriał” | Rzecznik Praw Obywatelskich. rpo.gov.pl. . .
- ↑ Pokojowa Nagroda Nobla 2022 dla Alesia Bialackiego z Białorusi i dwóch organizacji , 7 października 2022.
- ↑ Мемориал – Правление Международного Мемориала , memo.ru (ang.).
- ↑ Московский „Мемориал”. memo.ru. . .
- ↑ Музей «Творчество и быт ГУЛАГа». memo.ru. . . (ros.).
- ↑ Spis tomów: XV tomów Indeksu Represjonowanych.
- ↑ Struktura Memoriału. . .
- ↑ Strona Sowiesti na stronie Memoriału
- ↑ Rosyjski Memoriał uznany za zagranicznego agenta. „To surrealizm” , www.tvp.info, 5 października 2016 .
- ↑ Stowarzyszenie Memoriał do likwidacji. Decyzja rosyjskiego Sądu Najwyższego. polsatnews.pl, 28.12.2021. .
- ↑ Sąd Najwyższy Rosji nakazał likwidację stowarzyszenia Memoriał. Dziennik Gazeta Prawna, 28.12.2021. .
- ↑ Rozpoczął się proces likwidacji "Memoriału". Co z archiwami?. polskieradio.pl, 23.11.2021. .
- ↑ Andrzej Duda o decyzji w sprawie likwidacji Memoriału: sumienia nie da się ani zdusić, ani zdelegalizować. tvn24.pl, 28.12.2021. .
- ↑ Andrews Roth: Russian court orders closure of country's oldest human rights group. The Guardian, 28.12.2021. . (ang.).
- ↑ a b Ingrid Burke Friedman: As Russia shutters respected NGOs, European Court of Human Rights intervenes. jurist.org, 30.12.2021. . (ang.).
- ↑ U.S, EU condemn decision to shut Russian human rights group Memorial. Reuters, 31.12.2021. . (ang.).
- ↑ Russia: Joint Statement on Court Decisions to Liquidate Memorial. European External Action Service, 31.12.2021. . (ang.).
- ↑ The Organization Has Been Liquidated by a Court Decision. Memorial Society. .
- ↑ Anna Chernova: Historic Russian Human Rights Center Closes, Warns of "Return to the Totalitarian Past". CNN. .
- ↑ Nagrody Forum Ekonomicznego. forum-ekonomiczne.pl. .
- ↑ Pierwsze nadanie Medalu Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej 8 kwietnia 2008 r., Zeszyty Katyńskie (nr 24), Warszawa 2008, s. 253–255
- ↑ Lista osób, którym Rada Polskiej Fundacji Katyńskiej nadała w 2008 r. Medal Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, Zeszyty Katyńskie (nr 24), Warszawa 2009, str. 254–255
- ↑ Memorial , Sakharov Prize Network (ang.).
- ↑ Honorowa Odznaka „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka” dla Olega Zakirowowa. rebis.com.pl, 10 marca 2010. . .
- ↑ Lista osób odznaczonych odznaką honorową „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”. rpo.gov.pl. .
- ↑ Stowarzyszenie Memoriał. ipn.gov.pl. . .
- ↑ Nobelprize.org: The Nobel Peace Prize for 2022. Nobel Media AB 2022. . (ang.).
Bibliografia
Linki zewnętrzne
- Strona internetowa (pol.)
- Strona na Facebooku (pol.)
- Strona na YouTubie (pol.)
