Syjonizm socjalistyczny
Obecnie Syjonizm socjalistyczny jest tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu wielu ludzi w różnych częściach świata. Wpływ, jaki Syjonizm socjalistyczny ma na nasze życie, jest niezaprzeczalny, czy to na poziomie osobistym, społecznym, ekonomicznym czy politycznym. Od momentu pojawienia się Syjonizm socjalistyczny był przedmiotem badań, analiz i debat ekspertów z różnych dziedzin, którzy starają się zrozumieć jego implikacje i konsekwencje. W tym artykule zbadamy z różnych perspektyw zjawisko Syjonizm socjalistyczny i jego wpływ na obecne społeczeństwo, aby rzucić światło na ten szeroko dyskutowany temat.
Syjonizm socjalistyczny (hebr. ציונות סוציאליסטית, tsionut sotsialistit), inaczej syjonizm pracy – główny nurt lewego skrzydła ruchu syjonistycznego. Przez wiele lat był główną tendencją w całym ruchu, jako ideologia dominująca w wielu organizacjach syjonistycznych. W przeciwieństwie do tzw. „syjonizmu politycznego”, stworzonego przez Theodora Herzla i popieranego przez Chaima Weizmana, syjonizm socjalistyczny odrzucał twierdzenie, iż państwo żydowskie może powstać w wyniku nakłonienia do jego powołania społeczności międzynarodowej lub mocarstwa takiego jak Wielka Brytania, Niemcy czy Imperium Osmańskie. Nurt ten postulował stworzenie państwa poprzez konstrukcję postępowego żydowskiego społeczeństwa żyjącego w wiejskich kibucach i moszawach, w którym znaczną rolę odgrywałby także miejski proletariat.
Syjonizm socjalistyczny (pracy) zyskiwał na popularności i w latach 30. XX wieku miał już więcej zwolenników niż „syjonizm polityczny”. Nurt ten zdominował wiele instytucji przedpaństwowej żydowskiej społeczności w Palestynie (jiszuw), zwłaszcza federację związków zawodowych Histadrut. Również Hagana – największa organizacja paramilitarna w Mandacie Palestyny była związana z syjonizmem socjalistycznym. Zwolennicy tej ideologii odegrali wiodącą rolę w wojnie arabsko-izraelskiej w 1948 roku, a później przez dekady zajmowali najbardziej eksponowane stanowiska w izraelskim wojsku.
Głównymi teoretykami syjonizmu robotniczego byli: Moses Hess, Nachman Syrkin, Dow Ber Borochow i Aharon Dawid Gordon, jak również Dawid Ben Gurion oraz Berl Katznelson.
Ideologia
Moses Hess wydał w 1862 roku pracę „Rzym i Jerozolima”, w której oceniał możliwości osiedlenia się Żydów w Palestynie jako środek rozstrzygnięcia kwestii narodowej. Hess zaproponował budowę państwa socjalistycznego, które stopniowo przekształci społeczność żydowską w prawdziwy naród pozbawiony klas społecznych, charakterystycznych dla społeczeństw europejskich. Myśl rozpoczętą w pracach Mojżesza Hessa kontynuował Dow Ber Borochow, który uważał ówczesna strukturę społeczną narodu żydowskiego za „odwróconą piramidę” do zmian której może dojść jedynie w ich ojczyźnie. Innym myślicielem syjonistycznym był Aharon Dawid Gordon, który pod wpływem europejskiego romantycznego nacjonalizmu, zaproponował tworzenie towarzystw żydowskich chłopów. Zarówno Borochow jak i Gordon mieli duży wpływ na utworzenie kibucu Deganja Alef w 1909 roku, na południowym brzegu Jeziora Tyberiadzkiego. Na jego wzór, z inicjatywy przedstawicieli żydowskiego ruchu robotniczego powstało kilka innych podobnych kibuców. Jednym z pierwszych działaczy socjalizmu syjonistycznego na terenie Palestyny był Josef Trumpeldor. Trumpeldor zginął w trakcie obrony żydowskich osiedli w Tel Chaj i Górnej Galileli przed oddziałami arabskimi, przez co stał się ikoną lewicowych syjonistów jak i żydowskim bohaterem narodowym. Albert Einstein był zagorzałym zwolennikiem zarówno socjalizmu syjonistycznego jak i współpracy żydowsko-arabskiej.
Zdaniem krytyków, już w 1920 roku główny nurt ruch robotniczego lekceważył swoje socjalistyczne korzenie i koncentrował się na budowaniu narodu izraelskiego. Po wojnie sześciodniowej w 1967 roku kilku czołowych syjonistów socjalistycznych założyło „Ruch na rzecz Wielkiego Izraela” wzywając przy tym do utrzymania obszarów zdobytych w czasie wojny. Z lewicowym nurtem narodowym związani byli między innymi Icchak Cukierman, Cywia Lubetkin, Samuel Agnon, Isser Harel i Awraham Joffe. w 1969 izraelska lewica narodowa wystartowała do Knesetu jako „Lista dla Ziemi Izraela”, ale nie udało się jej przekroczyć progu wyborczego. Przed wyborami w 1973 ugrupowanie to dołączyło do Likudu i zdobyło 39 mandatów. Inni socjaliści pracy tego okresu, głównie ci skupieni w Izraelskiej Partii Pracy opowiadali się za poprawą stosunków z Arabami, kosztem utraty terenów zdobytych w czasie wojny sześciodniowej. Podpisanie porozumień w Oslo w 1993 roku, stało się centralnym punktem polityki zagranicznej Partii Pracy pod przywództwem premiera Icchaka Rabina i ministra spraw zagranicznych Szimona Peresa. Partia Pracy w Izraelu stopniowo przyjęła ścieżkę polityczną zbliżoną od innych partii socjaldemokratycznych (między innymi brytyjskiej Partii Pracy). Choć pod kierownictwem Amira Pereca zauważalny jest skręt partii w lewą stronę sceny politycznej.
Partie polityczne
Dwie pierwsze partie socjalsyjonistyczne zostały założone w Palestynie, przez imigrantów żydowskich podczas drugiej alii (1904-1913), pierwszą z nich była pacyfistyczna i antymilitarystyczna Hapoel Ha-Cair (Młody Robotnik), drugą była natomiast marksistowska Poalej Syjon, która dzieliła się na lewe i prawe skrzydło. W 1919 prawe skrzydło partii założyło ugrupowanie pod nazwą Achdut ha-Awoda. W 1930 Achdut ha-Awoda i Hapoel Ha-Cair połączyły się w partię Mapai. Po rozłamie w Mapai Poalej Syjon-Lewica w 1948 połączyła się z rozłamowcami tworząc Mapam. Do lat 70. centrolewicowe Izraelska Partia Pracy i Mapai dominowały na scenie politycznej niepodległego Izraela. Jednak w 1992 roku osłabiona Mapai połączyła się z mniejszymi socjaldemokratycznymi ugrupowaniami tworząc Merec.
Linki zewnętrzne
- Syjonizm socjalistyczny na Jewish Virtual Library (ang.)
- Historia syjonizmu socjalistycznego (ang.)
- Nahum Syrkin: Problem żydowski i socjalistyczne państwo żydowskie (ang.)
- Ber Borochov: Rozwój ekonomiczny narodu żydowskiego (ang.)
- Proletariusze Syjonu. Burzliwa historia socjalistycznego syjonizmu
Przypisy
- ↑ Segew, Tom (1999). One Palestine, Complete. Metropolitan Books. str. 122–126. ISBN 0-8050-4848-0.
- ↑ Stachel, John (2001-12-10). Einstein from 'B' to 'Z'. Birkhäuser Boston. str. 70. ISBN 0-8176-4143-2.
- ↑ Tzahor, Z. (1996). „The Histadrut”. In Reinharz; Shapira. Essential papers on Zionism. str. 505. ISBN 0-8147-7449-0
- ↑ Zeev Sternhell, The Founding Myths of Israel, Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1998, ISBN 0-691-01694-1, OCLC 37011219.
