W dzisiejszym świecie Tolkmicko to temat, który zyskał ogromne znaczenie i przykuł uwagę ludzi w każdym wieku i każdej kulturze. Niezależnie od tego, czy ze względu na swój wpływ na społeczeństwo, czy na życie codzienne, Tolkmicko stał się punktem zainteresowania dla tych, którzy chcą lepiej zrozumieć otaczający ich świat. W miarę zagłębiania się w ten artykuł przyjrzymy się różnym aspektom Tolkmicko i omówimy jego znaczenie w różnych obszarach. Od jego historycznego znaczenia po dzisiejszy wpływ, Tolkmicko nadal jest tematem dyskusji i debat, który zasługuje na naszą uwagę i refleksję.
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Plac Wolności w Tolkmicku | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | |||||
Prawa miejskie | |||||
Burmistrz | |||||
Powierzchnia | |||||
Wysokość |
4 m n.p.m. | ||||
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
|||||
Strefa numeracyjna |
+48 55 | ||||
Kod pocztowy |
82-340 | ||||
Tablice rejestracyjne |
NEB | ||||
Położenie na mapie gminy Tolkmicko | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu elbląskiego | |||||
54°19′12,79″N 19°31′38,33″E/54,320219 19,527314 | |||||
TERC (TERYT) |
2804094 | ||||
SIMC |
0933000 | ||||
Urząd miejski Plac Wolności 382-340 Tolkmicko | |||||
Strona internetowa |
Tolkmicko (niem. Tolkemit) – miasto w Polsce położone województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, nad Zalewem Wiślanym. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Tolkmicko.
Ośrodek usługowy i turystyczno-wypoczynkowy. Miasto jest ośrodkiem przemysłu spożywczego (rybnego oraz przetwórstwa owoców i warzyw). Na terenie miasta funkcjonuje port morski, będący jednym z największych portów nad Zalewem Wiślanym.
Miasto królewskie Tolkmicko położone było w II połowie XVI wieku w województwie malborskim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.
Pod względem historycznym Tolkmicko leży w Prusach, we wschodniej części ziemi malborskiej, jak i również na terenie dawnej Lanzanii, leżącej na pograniczu Pogezanii i Warmii plemiennej. Etnograficznie stanowi także część Powiśla.
Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski miasto położone jest na pograniczu dwóch mezoregionów: Wybrzeża Staropruskiego i Wysoczyzny Elbląskiej, stanowiących część makroregionu Pobrzeża Gdańskiego.
Pierwszy pisemny zapis nazwy miasta Tolkemit pochodzi z 1326 roku. Według legendy nazwa miejscowości miałaby się wywodzić od księcia pruskiego Tolka i jego córki Mity (według innych wersji Tolko miał być grodem należącym do pruskiego księcia Hoggo, zaś Mita miała być jego córką), która miała władać grodem położonym na Wałach Tolkmita. Z kolei Tolko miał być jednym z 12 synów Widewuta, potężnego władcy Prusów, a kraj którym władał, miał zajmować przestrzeń pomiędzy Druznem a Pasłęką.
Do 1945 roku miejscowość nosiła nazwę Tolkemit. Po wojnie wobec miasta używano następujących nazw: Tolkemity, Tolemko, Tolkemicko oraz Świteź. Po 1947 roku przemianowano nazwę miasta na Tolkmicko.
W najbliższej okolicy miasta istniał wczesnośredniowieczny gród Prusów, którego pozostałości się zachowały w postaci Wałów Tolkmita. Wykopaliska wskazują na powstanie grodu we wczesnej epoce żelaza (około 650–400 p.n.e.). Z tego okresu pochodzą ślady pobytu w okolicy ludności kultury łużyckiej oraz cztery grodziska znajdujące się na terenie gminy.
Do XIII wieku tereny położone nad Zalewem Wiślanym zamieszkiwały plemiona pruskie Pogezan i Warmów. W 1210 roku Lanzanię, rejon dzisiejszego Tolkmicka, zajął król duński Waldemar II. W 1215 roku Lanzania i Pogezania decyzją wodza Prusów Waporta przyjęła chrzest i uznała religijne zwierzchnictwo biskupa Chrystiana. W następnym roku papież Innocenty III zatwierdził ten chrzest.
W tym samym czasie Lanzanię próbowali bezskutecznie zająć Krzyżacy. Po II powstaniu pruskim w 1273 roku Zakon Krzyżacki podbił te tereny. W latach 1296–1300 na wzgórzu, gdzie dawniej istniała pruska osada handlowa, Krzyżacy zbudowali obronny dwór, obok którego założyli miasto lokowane na prawie chełmińskim. W roku 1330 istniał tutaj kościół. 21 marca 1351 roku Wielki Mistrz krzyżacki Heinrich Dusemer von Arfberg odnowił przywilej miejski, a w 1359 roku Tolkmicko wraz z wsią Nowinka otrzymało przywilej rybołówstwa.
3 kwietnia 1440 roku Tolkmicko przystąpiło do Związku Pruskiego. Czternaście lat później burmistrz miasta złożył przysięgę wierności królowi polskiemu a mieszczanie zburzyli znajdujący się w mieście zamek krzyżacki. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej w 1466 roku Tolkmicko znalazło się w granicach I Rzeczypospolitej i stanowiło część Prus Królewskich w województwie malborskim do 1772 roku. W tym okresie miasto miało status miasta powiatowego.
Podczas wojny polsko-szwedzkiej, w dniach 11–12 czerwca 1626 roku, w Tolkmicku zatrzymał się król szwedzki Gustaw II Adolf. W XVII wieku nawiedziły miasto dwa wielkie pożary, które strawiły jego zabudowania (w 1634 i 1694 r.). W roku 1710 z powodu epidemii dżumy zmarła połowa mieszkańców Tolkmicka. W 1720 roku otwarto browar, funkcjonujący do 1851 r. Kolejny wielki pożar wybuchł 29 lipca 1767 roku, strawił dom piwny, budynek ratusza oraz kościół, które zostały w późniejszym czasie odbudowane.
Po I rozbiorze Polski w 1772 roku miasto znalazło się w granicach Królestwa Prus. W 1785 roku zbudowano pierwszą szkołę, w 1793 ukończono nowy ratusz, a w latach 1803–1828 funkcjonował Sąd Ziemski i Miejski. W 1818 roku Tolkmicko włączono do utworzonego powiatu elbląskiego. Podczas powstania listopadowego w mieście stacjonowało 240 żołnierzy. W tym samym roku w miejscowości wybuchła epidemia cholery. W 1832 roku w mieście otwarto pierwszą aptekę. W latach 1831–1832 w Tolkmicku przebywali polscy żołnierze z pułku lekkiej artylerii pieszej, 2 baterii artylerii lekkiej konnej oraz batalionu saperów, będący uczestnikami powstania listopadowego.
W drugiej połowie XIX wieku miasto intensywnie się rozwijało. W latach 1862–1883 wybudowano port rybacki, a w roku 1873 poprowadzono szosę z Tolkmicka do Elbląga. W roku 1899 zakończono budowę Kolei Nadzalewowej ze stacją w Tolkmicku. W latach 1925–1928 miasto wyposażono w sieć kanalizacji burzowej. W 1939 roku rozpoczęto budowę fabryki marmolady, jednak została ona zamknięta już w 1940 roku.
26 stycznia 1945 roku miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną. Dokonały tego oddziały 47 brygady zmechanizowanej, 91 brygady pancernej i 1 gwardyjski pułk motocyklowy 5 armii pancernej wchodzące w skład 2 Frontu Białoruskiego. Podczas II wojny światowej miejscowość została zniszczona w 50%. Wraz z końcem wojny z miasta uciekła połowa mieszkańców.
Po II wojnie światowej miasto nie odzyskało dawnej świetności. Pierwszym powojennym burmistrzem Tolkmicka był Bolesław Żytyński.
W czasach PRL-u powstały w Tolkmicku dwa wielkie zakłady przetwórstwa spożywczego. W 1946 roku utworzono bosmanat portu. Kolejne inwestycje to budowa oczyszczalni ścieków i kanalizacji sanitarnej, a także budowa szkoły, ośrodka kultury i innych obiektów użytku publicznego.
Miasto Tolkmicko należy do trzech stowarzyszeń propagujących współpracę regionalną:
W Tolkmicku znajduje się dwanaście obiektów wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 2 719 | 100 | 1 389 | 51,1 | 1 330 | 48,9 |
Gęstość zaludnienia |
1 187 | 607 | 580 |