W dzisiejszym świecie 10 Dywizja Piechoty (II RP) to temat, który zyskał duże znaczenie w różnych obszarach społeczeństwa. Z biegiem czasu 10 Dywizja Piechoty (II RP) okazał się podstawowym elementem w podejmowaniu decyzji i rozwoju różnych aspektów życia codziennego. Jego wpływ stał się tak znaczący, że coraz więcej osób poszukuje informacji i analiz na temat 10 Dywizja Piechoty (II RP), aby zrozumieć jego znaczenie i wpływ na ich życie. W tym artykule dokładnie zbadamy dzisiejszą rolę 10 Dywizja Piechoty (II RP), jego ewolucję w czasie i wpływ na społeczeństwo.
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie | |
Rozformowanie | |
Nazwa wyróżniająca |
„Dzika dywizja” |
Tradycje | |
Rodowód | |
Dowódcy | |
Pierwszy |
gen. ppor. Bronisław Babiański |
Ostatni |
gen. bryg. Franciszek Dindorf-Ankowicz |
Działania zbrojne | |
wojna polsko-bolszewicka bitwa nad Autą bitwa o przedmoście warsz. (13–16 VIII 1920) bitwa pod Sokalem (11–13 IX 1920) bitwa nad Niemnem (20–26 IX 1920) kampania wrześniowa | |
Organizacja | |
Dyslokacja | |
Rodzaj sił zbrojnych | |
Rodzaj wojsk | |
Podległość |
1 Armia |
10 Dywizja Piechoty (10 DP) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.
W czasie kampanii wrześniowej dywizja walczyła w składzie Armii „Łódź”. Od chwili wybuchu wojny biła się na przedpolu głównej linii oporu. Silnie wykrwawiona w bitwie nad Wartą, wycofała się w trzech rozbieżnych kierunkach. 31 pułk piechoty rozbił kolumnę niemiecką w Mszczonowie, następnie został rozbity pod Kozienicami. 30 pułk piechoty wziął udział w obronie Warszawy, a 28 pułk piechoty walczył w bojach pod Krynicami, Dzierążną i Krasnobrodem.
2 czerwca 1919 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz w sprawie sformowania 10 Dywizji Piechoty. Organizacja dywizji miała być przeprowadzona na terenie Okręgu Generalnego „Łódź”. Braki kadrowe i sprzętowe spowodowały zmianę decyzji w sprawie formowania dywizji. Na przełomie czerwca i lipca 1919 roku, oddziały 10 DP przebywające na terenie operacyjnym Frontu Galicyjsko-Wołyńskiego połączone zostały z oddziałami 4 Dywizji Strzelców Polskich.
Początkowo dywizja brała udział w walkach w rozdrobnieniu. Na front wysyłano poszczególne bataliony w miarę ich formowania. Poszczególne bataliony 28 pułku piechoty brały udział w walkach polsko-ukraińskich na Wołyniu, w walkach polsko-litewskich na Suwalszczyźnie, a także w walkach polsko-czechosłowackich na Śląsku Cieszyńskim. Bataliony 31 pułku piechoty brały udział m.in. w powstaniu wielkopolskim (zdobycie Inowrocławia), walkach polsko-ukraińskich na Wołyniu i polsko-litewskich na Wileńszczyźnie.
Podczas wojny z bolszewikami 1920 dywizja stanowiła odwód 1 Armii Frontu Północnego pod dowództwem gen. Franciszka Latinika. W krytycznym momencie Bitwy Warszawskiej została użyta do kontrnatarcia w bitwie pod Radzyminem. 14 sierpnia 1920 r. dywizja została skierowana w rejon Radzymina, gdzie odparła dwa natarcia bolszewickiej 21 Dywizji Strzelców, a następnie szybkim kontratakiem przełamała linie rosyjskie i zajęła Radzymin oraz jego okolice.
Po zakończeniu bitwy warszawskiej część dywizji dołączyła do pościgu za wycofującymi się wojskami bolszewickimi, część zaś przerzucono do Zamościa dla wzmocnienia obrony tego miasta przed 1 Armią Konną pod dowództwem Siemiona Budionnego.
W okresie międzywojennym dwa pułki oraz dowództwo dywizji stacjonowały w Łodzi. Do końca 1921 Dowództwo 10 DP miało swoją siedzibę przy ul. Przędzalnianej 18, a następnie przeniosło się do budynku przy ul. Henryka Sienkiewicza 24 (ul. Kościuszki 4).
Ostatnia „pokojowa” obsada personalna dowództwa dywizji:
Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
---|---|
dowódca dywizji | gen. bryg. Franciszek Dindorf-Ankowicz |
dowódca piechoty dywizyjnej | płk piech. Jan Zientarski |
szef sztabu | ppłk dypl. Tadeusz Władysław Daniec |
I oficer sztabu | kpt. dypl. art. Bernard Weiss |
I oficer sztabu (dubler) | kpt. dypl. art. kontr. Włodzimierz Łagidze |
II oficer sztabu | kpt. adm. (art.) Czesław Gay |
komendant rejonu PW konnego | mjr adm. (kaw.) Bohdan Sawicki |
dowódca łączności | mjr łączn. Czesław Jaworski |
oficer taborowy | vacat |
oficer intendentury | kpt. int. Mieczysław Kaliciński |
Przed rozpoczęciem wojny 10 DP pod dowództwem gen. Franciszka Dindorf-Ankowicza weszła w skład Armii „Łódź” gen. Juliusza Rómmla. Zajęła ona pozycje obronne nad rzeką Wartą, które opierały się na systemie kilkunastu bunkrów i schronów. Od samego ranka 1 IX 1939 r. dywizja była atakowana przez prawie całą niemiecką 8. Armię, wspartą potężnym lotnictwem, czołgami i artylerią, i skutecznie odpierała te ataki, prowadząc działania opóźniające. W dniu 3 IX otrzymała rozkaz przejścia do obrony przepraw na Warcie pod Sieradzem, lecz na skutek błędnego zinterpretowania rozkazu dowódca dywizji rozkazał 30. pp atakować pod Chajewem, gdzie okazało się, że nie ma tam Niemców i pułk musiał w ciągu dnia forsownym marszem nadrabiać opóźnienie. 31 pp otrzymał natomiast rozkaz utrzymania przyczółka na przedpolu Sieradza. W związku z tymi niezrozumiałymi decyzjami 10. DP zdołała dopiero 4 IX wykonać rozkaz i obsadzić główną linię obrony. Tego dnia oddziałom niemieckim, które wykorzystały zamieszanie w polskich oddziałach, udało się sforsować Wartę m.in. pod Mnichowem. W dniu 4 IX 31 pp dostał rozkaz przeprowadzenia odwrotu z przedmościa i zaczął obsadzać nową pozycję obronną pod Mnichowem. Okazało się jednak, że w Mnichowie i Dzigorzewie są Niemcy. Z kolei na pozycjach 30 pp niemiecka 17. DP sforsowała rzekę pod Beleniem. Rozegrała się tu zażarta walka, podczas której kilkakrotnie dochodziło do walki wręcz. Pomimo bohaterskiej obrony 30. pp nie zdołano zepchnąć wroga za rzekę. Nie udało się także przywrócić sytuacji kontratakiem. Niemieckie oddziały z 10. i 24. DP zepchnęły pułki z 10 DP z Glinna i Mnichowa, zmuszając je do odwrotu. Rozbita dywizja zbierała się pod Lutomierskiem. W dniu 7 IX 10 DP skierowała się w kierunku na Głowno i dalej na Piaseczno. Rankiem zajęła obronne pozycje na wschodnich przedpolach Zgierza. Następnie zagrożona okrążeniem ruszyła polnymi drogami na Głowno. W dniu 8 IX podczas dalszego odwrotu i ataków wroga poszczególne pododdziały pogubiły się i dywizja poszła w rozsypkę. Resztki dywizji 10 IX przeszły Wisłę koło Otwocka i przeszły do obrony. W dniu 12 IX jej oddziały kontratakowały pod Warszewicami, lecz nie zdołały zepchnąć wroga z przyczółków.
Potem dywizja walczyła jeszcze długo, kapitulując 27 września na Lubelszczyźnie.
W nawiasach podano odznaczenia nadane 13 września 1939 roku przez dowódcę Armii „Warszawa” gen. dyw. Juliusza Rómmla „za wykazane męstwo i zasługi wybitne w dowodzeniu”.
Organizacja wojenna 10 Dywizji Piechoty we wrześniu 1939 roku | |||
---|---|---|---|
Jednostka mobilizowana | Dowódca jednostki | Miejsce mob. | Nazwa jednostki mobilizującej |
Kwatera Główna 10 DP | |||
dowództwo i sztab 10 DP | Łódź | dowództwo 10 DP | |
dowódcy broni 10 DP | |||
szefowie służb 10 DP | |||
komendant Kwatery Głównej 10 DP | |||
kompania gospodarcza Kwatery Głównej 10 DP | |||
sąd polowy nr 10 | |||
kompania asystencyjna nr 142 | Łódź | 28 pułk piechoty | |
poczta polowa nr 32 | Łódź | ||
Piechota dywizyjna | |||
28 pułk piechoty | ppłk piech. Wincenty Kurek | Łódź | 28 pułk piechoty |
30 pułk piechoty | ppłk piech. Włodzimierz Szmyd | Warszawa | 30 pułk piechoty |
31 pułk piechoty | ppłk Wincenty Wnuk | Sieradz | 31 pułk piechoty |
samodzielna kompania km i broni towarzyszących nr 42 | |||
kompania kolarzy nr 42 | Rembertów | 3 batalion strzelców | |
Artyleria dywizyjna | |||
10 pułk artylerii lekkiej | ppłk art. Józef Kossarek | Łódź | 10 pułk artylerii lekkiej |
10 dywizjon artylerii ciężkiej typ II | mjr art. Tadeusz Kozłowski | Łódź | 4 pułk artylerii ciężkiej |
bateria motorowa artylerii plot. 40 mm typ A nr 10 | por. Stanisław Mieczysław Ungeheier | Poznań | 7 dywizjon artylerii przeciwlotniczej |
samodzielny patrol meteo nr 10 | Łódź | 10 pułk artylerii lekkiej | |
Oddziały broni | |||
baon saperów typ IIa nr 10 | mjr sap. Ludwik Napoleon Siemiński | Sieradz | Ośrodek Sapersko-Pionierski 10 DP |
szwadron kawalerii dywizyjnej nr 10 | mjr adm. (kaw.) Bohdan Klaudiusz Sawicki | Sieradz | Komenda Rejonu PW Konnego 10 DP |
kompania telefoniczna 10 DP | kpt. Hieronim Kurek | Łódź | kompania łączności 10 DP |
pluton łączności KG 10 DP | ppor. rez. łącz. Franciszek (Aleksander?) Kowalczyk | ||
pluton radio 10 DP | por. rez. łącz. Wacław Witkowski | ||
drużyna parkowa łączności 10 DP | |||
pluton pieszy żandarmerii nr 10 | ppor. żand. Hieronim Wielądek | Łódź | 4 dywizjon żandarmerii |
Oddziały służb | |||
dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 409 | Łęczyca | kadra 4 dywizjonu taborów | |
dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 410 | |||
kolumna taborowa parokonna nr 409 | Sieradz | 31 pułk piechoty | |
kolumna taborowa parokonna nr 410 | |||
kolumna taborowa parokonna nr 411 | |||
kolumna taborowa parokonna nr 412 | |||
kolumna taborowa parokonna nr 413 | Łęczyca | kadra 4 dywizjonu taborów | |
kolumna taborowa parokonna nr 414 | |||
kolumna taborowa parokonna nr 415 | |||
kolumna taborowa parokonna nr 416 | |||
warsztat taborowy (parokonny) nr 409 | Sieradz | 31 pułk piechoty | |
pluton taborowy nr 10 | Łódź | 4 pułk artylerii ciężkiej | |
park intendentury typ I nr 402 | Łódź | 28 pułk piechoty | |
pluton parkowy uzbrojenia nr 402 | Gałkówek | Składnica Uzbrojenia nr 4 | |
kompania sanitarna nr 402 | mjr lek. Adam Molka | Łódź | 28 pułk piechoty |
szpital polowy nr 402 | Łódź | 4 Szpital Okręgowy | |
polowa kolumna dezynfekcyjno-kąpielowa nr 402 | |||
polowa pracownia bakteriologiczno-chemiczna nr 402 | |||
polowa pracownia dentystyczna nr 402 | |||
Oddziały przydzielone do dywizji | |||
dowództwo Sieradzkiej Brygady ON | płk dypl. kaw. Jerzy Grobicki | ||
1 pułk kawalerii KOP | ppłk kaw. Feliks Kopeć | ||
4 baon strzelców | mjr Wincenty Mischke | Sieradz | 31 pułk piechoty |
Kępiński batalion ON | kpt. Romuald Antoni Ignacy Jüngst | ||
Ostrzeszowski batalion ON | kpt. Józef Waydowicz | ||
I Wieluński batalion ON | kpt. Stefan Faczyński | ||
II Wieluński batalion ON | mjr Edward Rajpold | ||
samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych nr 91 | kpt. Stanisław Kraiński | Brześć | 4 batalion pancerny |
samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych nr 92 | kpt. Władysław Iwanowski | ||
66 eskadra obserwacyjna bez II plutonu | kpt. obs. Albert Kubieniec | Lwów | 6 pułk lotniczy |
Podczas powstania warszawskiego w ramach Warszawskiego Korpusu AK z oddziałów powstańczych walczących na Mokotowie została odtworzona 10 Dywizja Piechoty AK im. Macieja Rataja pod dowództwem ppłk. Józefa Rokickiego ps. „Karol”.