38 Dywizja Piechoty (II RP)
W tym artykule zajmiemy się tematem 38 Dywizja Piechoty (II RP), który w ostatnim czasie zyskał na znaczeniu ze względu na jego znaczenie w naszym obecnym społeczeństwie. 38 Dywizja Piechoty (II RP) wywołał wielką debatę i wzbudził zainteresowanie wielu osób ze względu na swój wpływ na różne obszary życia codziennego. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z 38 Dywizja Piechoty (II RP), od jego pochodzenia po dzisiejszy wpływ, w celu dogłębnej analizy jego znaczenia i wpływu na nasze społeczeństwo. Ponadto przeanalizujemy różne perspektywy i opinie na temat 38 Dywizja Piechoty (II RP), aby zaoferować pełny i obiektywny obraz tematu. Dołącz do nas w tej podróży pełnej odkryć i analiz dotyczących 38 Dywizja Piechoty (II RP)!
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1939 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk Alojzy Wir-Konas |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa bitwa pod Jaworowem (15–16 IX 1939) | |
| Organizacja | |
| Kryptonim |
„Felicja” |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
38 Dywizja Piechoty Rezerwowa (38 DP rez.) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.
W czasie kampanii wrześniowej dywizja walczyła w składzie Armii „Karpaty”. Została zorganizowana w Łunińcu i dowieziona koleją w rejon Dobromila, potem cofnięta pod Mościska do zamierzonego przeciwuderzenia pod Radymnem. Uczestniczyła w walkach pod Janowem i nad Wereszycą. Zniszczona pod Hołoskiem w czasie przebijania się do Lwowa.
Formowanie dywizji
Dywizja nie istniała w organizacji pokojowej wojska. Została sformowana poza planem mobilizacyjnym „W”, w I rzucie mobilizacji powszechnej, począwszy od 31 sierpnia 1939 roku, na bazie jednostek organizacyjnych Korpusu Ochrony Pogranicza: Brygady KOP „Polesie”, pułku KOP „Snów”, pułku KOP „Sarny” i pułku KOP „Zdołbunów”.
Kwaterę główną dywizji mobilizowało dowództwo brygady KOP „Polesie” oraz dowództwo KOP. 96 pułk piechoty mobilizowany był przez bataliony KOP: I batalion przez batalion KOP „Stołpce”, II batalion przez batalion KOP „Kleck”, III batalion przez batalion KOP „Ludwikowo”.
Dowództwo 97 pułku piechoty, jego II batalion oraz kompanię gospodarczą, kompanię przeciwpancerną i pluton łączności, mobilizował batalion KOP „Rokitno”. I batalion mobilizował batalion KOP „Dawidgródek”, a III batalion batalion KOP „Bereźne”.
Dowództwo 98 pułk piechoty oraz jego I batalion mobilizowane były przez batalion KOP „Hoszcza”. II batalion mobilizowany był przez batalion KOP „Ostróg”, a III przez batalion KOP „Dederkały”.
Jako kawaleria dywizyjna w skład dywizji weszły połączone szwadrony kawalerii KOP „Stołpce” i „Kleck”.
Walki w kampanii wrześniowej
38 DP (rez.) początkowo przeznaczona była do GO „Tarnów”, której wojska miały wesprzeć działania Armii „Kraków” i Armii „Karpaty”. Sama dywizja miała być sformowana na dzień 9 września. Ostatecznie – po skoncentrowaniu się w rejonie Niżankowic – przekazana została do Armii „Karpaty”. 10 września otrzymała rozkaz przejścia do rejonu Medyki, z wyjątkiem 96 pp, który najpierw miał pozostać w Niżankowicach, a następnie przejść do Pikulic. 11 września w czasie marszu do Medyki dywizja miała zostać zawrócona na Dobromil, jednakże jej dowódca, wobec trudności zawrócenia kolumn na polnych drogach, postanowił dojść do Medyki, a drogę powrotną przebyć kolejnej nocy (12/13 IX). 12 września o 17:00 idąca na południe dywizja po raz kolejny otrzymała rozkaz zmiany kierunku marszu, tym razem na Mościska, gdzie stała się częścią zgrupowania gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Pod jego dowództwem 38 DP skierowała się na Lwów, po drodze zdobywając Sądową Wisznię i wyrzucając z niej oddziały niemieckiej 2 Dywizji Górskiej. Następnie kontynuowała odwrót na Lwów przez lasy janowskie (bitwa pod Jaworowem). 17 września skoncentrowała się w Janowie, gdzie zostało okrążone całe zgrupowanie. Przez cały dzień broniła się przed niemieckimi atakami pod Janowem i Wereszczycą. Janów przechodził z rąk do rąk, a wieczorem dywizja wycofała się do Brzuchowic. Tu odtworzono z resztek dywizji dwu-batalionowy 96 pp. Do Lwowa 19 września dotarli tylko nieliczni. Dywizja przestała istnieć wykrwawiona do końca.
Organizacja wojenna i obsada personalna 38 DP (rez.) we wrześniu 1939
Obsada personalna Dowództwa 38 DP (rez.)
- dowódca dywizji – płk Alojzy Wir-Konas (dowódca PD 21 DPG)
- szef sztabu – ppłk dypl. Tadeusz August Ludwik Wallich
- dowódca piechoty dywizyjnej – płk Józef Pecka (dowódca pułku KOP „Zdołbunów”)
- dowódca artylerii dywizyjnej – płk Stefan Zielke (dowódca 16 pal)
- oficer operacyjny – kpt. dypl. Jan Wollak (oficer WBH)
- oficer informacyjny – kpt. Jerzy Nowacki
- dowódca łączności – kpt. łącz. Jan Roch Leonowicz z pułku KOP „Snów”
- pomocnik dowódcy łączności – por. łącz. rez. Teodor Hoffman
- kwatermistrz – mjr dypl. Tadeusz Ryczel
- szef sanitarny – mjr lek. Kazimierz Maresch
- płatnik – kpt. int. Aleksander Kazimierz Siwkowski †1940 Charków
- komendant kwatery głównej – kpt. Jan Jarmiński
Planowana organizacja wojenna 38 DP
Nie zdołano przygotować mobilizacji kompanii saperów, samodzielnej kompanii karabinów maszynowych i broni towarzyszącej, kompanii kolarzy, parku intendentury i plutonu parkowego uzbrojenia oraz kompletu jednostek służby zdrowia z wyjątkiem kompanii sanitarnej.
Mobilizacja pododdziałów taborów została zlecona kadrze 6 dywizjonu taborów w Jaworowie, a mobilizacja kompletu jednostek łączności została powierzona kompanii łączności KOP „Snów”.
Szwadron kawalerii dywizyjnej został zorganizowany w oparciu o szwadrony kawalerii KOP „Kleck” i „Stołpce”.
Dowództwo 38 Dywizji Piechoty Rezerwowej (Brygada KOP „Polesie”)
- dowódcy broni i szefowie służb
- sztab
Kwatera Główna 38 Dywizji Piechoty (Brygada KOP „Polesie”)
- kompania asystencyjna nr 194 (baon KOP „Sienkiewicze”) – kpt. adm. (piech.) Stanisław II Konasiewicz †1940 Charków
- pluton łączności Kwatery Głównej nr 49 – ppor. łącz. Jarosław Ładysław Moll
- pluton pieszy żandarmerii nr 49
- poczta polowa
- sąd polowy nr 93 (Brygada KOP „Polesie”)
- kompania gospodarcza KG 38 DP (Brygada KOP „Polesie”)
Piechota dywizyjna
- 38 pułk artylerii lekkiej (rezerwowy) – ppłk Teofil Szadziński
Jednostki broni
- szwadron kawalerii dywizyjnej nr 49 – rtm. Stanisław Neyman (d-ca połącz. szw. KOP „Stołpce” i „Kleck”)
- kompania telefoniczna nr 49
- dowódca kompanii – kpt. łącz. Tadeusz Jankowski z CSP KOP †1940 Charków
- dowódca plutonu – ppor. rez. Henryk Chmielewski
- pluton radio nr 49 – ppor. łącz. Tadeusz Franciszek Ksawery Pierczyński z 1 btlgr †1940 Charków
- drużyna parkowa łączności nr 49
Jednostki i zakłady służb
- kompania sanitarna (pluton sanitarny KOP)
- dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 631 (Kadra 6 Dywizjonu Taborów)
- dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 632
- kolumna taborowa parokonna nr 631
- kolumna taborowa parokonna nr 632
- kolumna taborowa parokonna nr 633
- kolumna taborowa parokonna nr 634
- kolumna taborowa parokonna nr 635
- kolumna taborowa parokonna nr 636
- kolumna taborowa parokonna nr 637
- kolumna taborowa parokonna nr 638
- warsztat taborowy nr 631
Jednostki przydzielone
W dniach 7–9 września 1939 roku do rejonów wyładowania dywizji w Dobromilu, a następnie w Niżankowicach nie dotarły 52 i 62 dywizjony artylerii lekkiej, kompania sanitarna i znaczna część taborów. W związku z powyższym dywizji zostały podporządkowane samodzielne dotąd pododdziały:
- kompania karabinów maszynowych przeciwlotniczych typ B nr 64 sformowana we Lwowie przez 40 pp, dowodzona przez kpt. rez. Józefa Wolframa
- szpital polowy nr 51 – mjr lek. dr Stefan Łubkowski zmobilizowany przez 6 Szpital Okręgowy we Lwowie.
15 września 1939 roku szef sanitarny GO „Południowej”, mjr dr Ignacy Chrzanowski polecił komendantowi szpitala polowego nr 603 zdeponować posiadany materiał sanitarny w szpitalu polowym nr 602 w Sądowej Wiszni, ze zwolnionych wozów utworzyć kompanię sanitarną konną dla szefa sanitarnego 38 DP w folwarku Dmytrowice, z personelu szeregowych utworzyć patrole sanitarne dla kompanii sanitarnej konnej, a pozostały personel (płatnik, oficer gospodarczy i aptekarz) wcielić do kompanii sanitarnej konnej. W myśl rozkazu majora Chrzanowskiego zaimprowizowana kompania sanitarna konna pełniła funkcję kompanii sanitarnej 38 DP.
Uwagi
- ↑ W nawiasach podano stanowiska służbowe oficerów dywizji zajmowane przed mobilizacją.
- ↑ Ppłk lek. dr Stefan Łubkowski ur. 10 listopada 1894 w Mościskach, w Galicji, w rodzinie Władysława. W 1913 złożył maturę w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Bąkowicach pod Chyrowem. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłej armii austro-węgierskiej w stopniu podporucznika sanitarnego. Do mobilizacji był kierownikiem pracowni dentystycznej 6 Szpitala Okręgowego we Lwowie. Zmarł 7 sierpnia 1946. Został pochowany na cmentarzu Wrexham.
- ↑ Ryszard Dalecki, Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r. s. 136, 236, 261 i 271. Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Najlepsza broń ... s. CXL-CXLI twierdzą, że z wyjątkiem kompanii sanitarnej nie zdążono przygotować mobilizacji żadnego z pododdziału służby zdrowia 38 DP. Z prac wymienionych autorów oraz Piotra Zarzyckiego, Plan mobilizacyjny „W”... wynika, że pododdziały służby zdrowia mobilizowane przez 6 Szpital Okręgowy nosiły numery zaczynające się od cyfry sześć. Prawdopodobnie chodzi o Szpital Polowy nr 61 sformowany ósmego dnia mobilizacji (7 września) w mobilizacji powszechnej, w Przemyślu, przez 10 Szpital Okręgowy.
Przypisy
- ↑ Zawilski 2019 ↓, s. 797.
- ↑ a b c d Prochwicz i 4/1994 ↓, s. 9.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 150.
- ↑ Jurga 1975 ↓, s. 260.
- ↑ Marian Porwit „Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku”, Wyd. Czytelnik Warszawa 1983, tom 2, strony 473, 476, 481
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 372.
- ↑ a b c d e f Leonard 1991 ↓, s. 244.
- ↑ Artur Ochał: Aleksander Kazimierz Siwkowski. Muzeum Polskich Formacji Granicznych. .
- ↑ W nawiasach podano nazwy jednostek mobilizujących.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 239.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 184.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 411.
- ↑ Ryszard Dalecki, Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r. s. 136.
- ↑ Wykaz poległych 1952 ↓, s. 215.
- ↑ Ryszard Dalecki, Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r. s. 409
Bibliografia
- Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939-1946. Londyn: Instytut Historyczny im. gen. Sikorskiego, 1952.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939: organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. T. 7. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Władysław Leonard: Dowództwa i łączność. Obsada we wrześniu 1939. B.I.9c . IPMS, styczeń 1991. .
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939 roku. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Ryszard Dalecki, Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r., Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1989, wyd. II, ISBN 83-03-02830-8
- Apoloniusz Zawilski: Bitwy polskiego września. Kraków: Znak Horyzont, 2019. ISBN 978-83-240-5692-7.
- Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza „Ajaks” i Zarząd XII Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja, Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, Warszawa 2010, ISBN 978-83-86100-83-5