W dzisiejszym świecie Głowaczów to temat, który zyskał duże znaczenie i zainteresowanie wśród ludności. Od kilku lat Głowaczów jest przedmiotem debat i dyskusji w różnych obszarach, generując sprzeczne opinie i głębokie refleksje. Tendencja ta wzbudziła zainteresowanie naukowców, ekspertów, aktywistów i ogółu obywateli, którzy starają się zrozumieć i przeanalizować różne aspekty związane z Głowaczów. W tym artykule dokładnie zbadamy ten temat, który jest tak istotny w dzisiejszym społeczeństwie, odnosząc się do jego początków, ewolucji, wpływu i możliwych rozwiązań. Dołącz do nas podczas tej wycieczki po Głowaczów i odkryj znaczenie, jakie ma on w naszym codziennym życiu.
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
Ulica Kozienicka | |||
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | |||
Gmina | |||
Prawa miejskie |
1445–1870, od 2024 | ||
Burmistrz |
Hubert Czubaj | ||
Powierzchnia | |||
Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
|||
Strefa numeracyjna |
48 | ||
Kod pocztowy | |||
Tablice rejestracyjne |
WKZ | ||
Położenie na mapie gminy Głowaczów | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |||
Położenie na mapie powiatu kozienickiego | |||
51°37′27″N 21°19′02″E/51,624167 21,317222 | |||
TERC (TERYT) |
1407024 | ||
SIMC | |||
Urząd miejski Rynek 3526-903 Głowaczów | |||
Strona internetowa |
Głowaczów – miasto w Polsce, położone w województwie mazowieckim, w powiecie kozienickim, w miejsko-wiejskiej gminie Głowaczów. Jest siedzibą gminy oraz parafii św. Wawrzyńca.
Głowaczów znajduje się na Mazowszu na terenie historycznego Zapilicza. Uzyskał lokację miejską od założenia w 1445 roku. Został pozbawiony praw miejskich 13 stycznia 1870 i włączony do gminy Lipa w powiecie kozienickim, którą przekształcono w gminę Mariampol. W latach 1870–1954 siedziba wiejskiej gminy Mariampol, 1954–1972 gromady Głowaczów, a od 1973 nowej gminy Głowaczów. W latach 1975–1998 należał administracyjnie do województwa radomskiego. 1 stycznia 2024 odzyskał status miasta.
Miejscowość leży nad rzeką Radomką na trasie między Warką a Kozienicami, otoczona Puszczą Kozienicką i Puszczą Stromecką. Krzyżuje się tu droga krajowa nr 48 z drogą wojewódzką 730. Przez Głowaczów przebiega pieszy szlak im. Witaliusza Demczuka. Głowaczewo położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie wareckim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego.
Na początku XX w. prowadzone były prace archeologiczne m.in. „Na Trawce” koło młyna, które ujawniły pozostałości po pogańskim cmentarzysku (kultura Przeworska) z I i II w. p.n.e.
Miasto Głowaczów zostało założone w 1445 przez Sędziwoja Głowacza Leżeńskiego herbu Nałęcz, na gruntach wsi Leżenice, za zezwoleniem księcia mazowieckiego Bolesława, na prawie chełmińskim. Wraz z miastem powstał kościół i parafia rzymskokatolicka. Głowaczów był ośrodkiem garncarstwa, w którym wywarzane były przede wszystkim siwaki. Mieszkańcy zajmowali się również handlem i tkactwem.
Kolejnymi dziedzicami Głowaczowa byli Leżeńscy, Wieszczyńscy i Boscy wraz z rodziną Ostrorogów.
W 1576 roku w Głowaczowie przebywał król Stefan Batory, który zatrzymał się w mieście jadąc do Radomia by potwierdzić przywileje dla szlachty.
Głowaczów utracił prawa miejskie w 1869 roku. Kiedy przestał być miastem został przyłączony do gminy Lipa.
W drugiej połowie XVII w. w Głowaczowie zaczęli osiedlać się Żydzi, a w następnym stuleciu powstała samodzielna gmina wyznaniowa. W 1827 w 64 domach mieszkało 490 ludzi, w 1861 w 98 domach 3934 (z czego 396 Żydów), zaś pod koniec tamtego stulecia w 121 domach 1424 mieszkańców[potrzebny przypis]. W bitwie pod Lipą koło Głowaczowa 15 lutego 1864 poniósł klęskę oddział powstańczy „Dzieci Warszawy” pod dowództwem por. Pawła Gąsowskiego. W 1899 r. powstała synagoga, wcześniej istniał już żydowski cmentarz[potrzebny przypis]. W 1921 r. było 2271 mieszkańców.
We wrześniu 1939 toczyły się tu walki oddziałów osłaniających wycofującą się za Wisłę Armię „Prusy”. 10 września 1939 roku odbyła się bitwa o Głowaczów, w której walczyła 13 Kresowa Dywizja Piechoty wspomagana przez 1 Batalion Czołgów Lekkich. Podczas bitwy zniszczono przynajmniej dwa niemieckie czołgi, a w rezultacie walk Niemcy wycofali się za Radomkę. Głowaczów został poważnie zniszczony podczas kampanii wrześniowej.
Pewną liczbę Żydów z Głowaczowa wywieziono do obozów pracy w dystrykcie lubelskim w 1940 r. Wiosną 1940 mieszkańcy Głowaczowa, a więc i Żydzi, zostali wysiedleni w związku z budową poligonu lotniczego w okolicy. Żydów przeniesiono na nieużytki między Jasieńcem a Mariampolem, gdzie żyli w prowizorycznych budach z dykty, blachy itp. Rozlokowanie przesiedleńców odbyło się przy udziale i wedle wskazań Naczelnej Rady Starszych z Radomia. W drugiej połowie sierpnia 1942 r. Żydów z Głowaczowa przeniesiono do getta w Kozienicach, skąd zostali później wywiezieni do Treblinki, gdzie ich wymordowano[potrzebny przypis].
W sierpniu 1944 podczas walk na przyczółku warecko-magnuszewskim miały miejsce ciężkie walki najpierw w dniach 9–16 sierpnia kilka kilometrów na północ od Głowaczowa znane jako bitwa pod Studziankami. Następnie w dniach 19–22 sierpnia odbyła się równie ciężka bitwa o Głowaczów. Najpierw oddziały Armii Czerwonej pod dowództwem marszałka Czujkowa w ramach planowanej szerszej operacji zdobyły miasto, które następnie zostało odbite przez Wehrmacht. Wygranie przez Niemców bitwy o Głowaczów zatrzymało planowaną sowiecką ofensywę na Radom. Następnie front zatrzymał się na tym odcinku do stycznia 1945. W wyniku działań wojennych w sierpniu 1944 roku miasto zostało prawie całkowicie zniszczone.
W 1949 została utworzona gmina Głowaczów z siedzibą w Głowaczowie. Wcześniej Głowaczów był siedzibą gminy Mariampol.
Od 1390 roku w Leżenicach istniał pierwotny drewniany kościół wraz z parafią, wybudowany staraniem Jana Głowacza Leżeńskiego. W 1445 r., gdy powstało miasto, powstała jako druga parafia Głowaczów oraz kościół pw. św. Wawrzyńca. Parafia Leżenice przetrwała do 1621 roku w dekanacie zwoleńskim. Obydwa kościoły zostały zniszczone przez Szwedów. W roku 1675 został wybudowany nowy kościół, ufundowany przez biskupa Tomasza Leżeńskiego. Świątynia ta przetrwała do 1944 r., kiedy to została wysadzona w powietrze przez Niemców.
Obecny kościół został wybudowany w latach 1956–1966 według projektu Władysława Pieńkowskiego. Świątynia jest przejawem szukania stylu narodowego w architekturze. Budowniczym kościoła był ks. Stanisław Sikorski.
Obecny cmentarz parafialny w Głowaczowie pochodzi z pierwszej połowy XIX wieku.
Parafia św. Wawrzyńca jest siedzibą dekanatu głowaczowskiego, należącego do diecezji radomskiej.
Do rejestru zabytków nieruchomych wpisany jest parafialny cmentarz rzymskokatolicki (najstarsza część, z nagrobkami) z pierwszej połowy XIX, nr rej.: A-1243 z 6.05.2014.
Dokumenty wymieniają szkołę elementarną działającą w Głowaczowie w roku 1827.
Obecnie na terenie Głowaczowa działają:
Wcześniej istniało Publiczne Gimnazjum w Głowaczowie im. Jana Pawła II.
Na terenie Głowaczowa działają: