Diecezja łucka

Diecezja łucka

Katedra św. św. Piotra i Pawła w Łucku
Państwo	Ukraina
Siedziba	Łuck
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Metropolia	lwowska
Katedra diecezjalna	Kościół katedralny pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Biskup diecezjalny	Witalij Skomarowski
Biskup senior	Marcjan Trofimiak
Dane statystyczne
Liczba wiernych	29 850
Liczba kapłanów • w tym diecezjalnych • w tym zakonnych	15 7
Liczba dekanatów	2
Liczba parafii	36
Powierzchnia	40.300 km²
Położenie na mapie Łucka Łuck
Położenie na mapie Ukrainy Łuck
Położenie na mapie obwodu wołyńskiego Łuck
50°44′17,9″N 25°19′11,7″E/50,738306 25,319917
Strona internetowa

Diecezja łucka (łac. Dioecesis Luceoriensis, ukr. Луцька дієцезія) – diecezja rzymskokatolicka na Ukrainie. Wchodzi w skład metropolii lwowskiej.

Historia

• 1225 – pierwsze misje oo. dominikanów w Łucku
• 1375 – powstanie arcybiskupstwa halickiego i przyznanie kościołowi we Włodzimierzu praw katedralnych
• 15 czerwca 1390 – król Jagiełło ufundował dla dominikanów kościół i klasztor pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łucku, uposażając go wsią Horodnica koło Dubna
• ok. 1404 – z inicjatywy wielkiego księcia litewskiego Witolda zostaje erygowana diecezja łucka
• 3 lutego 1418 – list wielkiego księcia litewskiego Witold do papieża Marcina V, w którym skarży się na ingerencję arcybiskupa metropolity lwowskiego Jana Rzeszowskiego w sprawy diecezji włodzimierskiej na Wołyniu.
• 19 grudnia 1425 – połączenie diecezji łuckiej i włodzimierskiej
• 1427 – przeniesienie stolicy diecezji do Łucka; wybudowanie w Łucku drewnianej katedry pw. Trójcy Świętej
• 1440 – prawosławny książę Fedor (Teodor) Ostrogski funduje katolicki kościół w Ostrogu
• 1459 – poddanie biskupstwa łuckiego pod zwierzchnictwo metropolii lwowskiej (do XVI wieku)
• 1539 – rozpoczęcie budowy murowanej katedry pw. Trójcy Świętej
• 1596 – Unia brzeska, powstanie Kościoła greckokatolickiego
• 1604 – założenie Kolegium Jezuitów w Łucku
• 1639 – konsekracja kościoła pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Łucku (późniejszej katedry)
• 11 stycznia 1690 – mianowanie przez papieża Aleksandra VIII Stefana Antoniego Mdzewskiego biskupem tytularnym Calama i biskupem pomocniczym diecezji łuckiej
• 1712 – założenie przez bp Aleksandra Benedykta Wyhowskiego seminarium duchownego w Łucku
• 1749 – koronacja cudownego obrazu Matki Bożej w kościele Dominikanów w Łucku
• 28 czerwca 1757 – w Brodowie k. Ostroga urodził się Jan Paweł Woronicz, absolwent i wykładowca szkoły jezuitów w Ostrogu, poeta, kaznodzieja; od 1816 r. bp krakowski; abp warszawski i prymas Królestwa Polskiego (1828–1829)
• 1773 – koronacja cudownego obrazu Matki Bożej Poczajowskiej
• 1778 – koronacja cudownego obrazu Matki Bożej Latyczowskiej
• 15 sierpnia 1779 – bp Franciszek Komornicki koronował papieskimi koronami cudowny obraz Matki Bożej w Międzyrzeczu Ostrogskim
• 5 września 1781 – pożar katedry łuckiej
• 1787 – ks. bp Feliks Paweł Turski podnosi pojezuicki kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Łucku do rangi katedry
• 1795 – zniesienie diecezji łuckiej przez carycę Katarzynę II
• 1798 – połączenie diecezji łuckiej z diecezją żytomierską; utworzona przez papieża Piusa VI diecezja łucko-żytomierska podlegała metropolii mohylowskiej
• 1866 – zniesienie diecezji kamienieckiej przez cara Aleksandra II
• 1867 – przekazanie biskupom łucko-żytomierskim przez Stolicę Apostolską administracji nad diecezją kamieniecką
• 1918–1921 – wskrzeszenie diecezji kamienieckiej i ponowna jej utrata
• 28 października 1925 – diecezja łucka ponownie odrębną diecezją – bullą „Vixdum Poloniae” papież Pius XI ustalił nowy podział diecezji w Polsce – diecezja łucka została odłączona od żytomierskiej i poddana metropolii lwowskiej, jej nowym ordynariuszem został ks. bp Adolf Piotr Szelążek
• 1927 – synod diecezji łuckiej (pierwszy po 200 latach) – ustalone zostało prawo partykularne i program pracy duszpasterskiej dla Wołynia
• 14 grudnia 1927 – papież Pius XI ustanowił św. Teresę od Dzieciątka Jezus patronką diecezji łuckiej
• 1929 – sprowadzenie do Rożyszcz cudownego obrazu Pana Jezusa Miłosiernego z Tarnorudy
• 1930 – sprowadzenie z Warszawy do Lubomla
• 1931 – otwarcie Papieskiego Seminarium Wschodniego w Dubnie (zob. Neounia na Wołyniu)
• 1933 – otwarcie instytutu dla przeszkolenia przystępujących do jedności z Kościołem katolickim duchownych prawosławnych (w ramach neounii)
• 1936 – utworzenie przez bpa Adolfa P. Szelążka Zgromadzenia Sióstr Św. Teresy od Dzieciątka Jezus (Terezjanki)
• 1943 – Masowe mordy ludności polskiej na Wołyniu, zginęło kilkadziesiąt tysięcy ludzi, w tym 17 księży (80% parafii zostało zniszczonych)
• 1944–1947 – przymusowe wysiedlenia Polaków z Wołynia za Bug – kolejna fala represji w stosunku do Kościoła rzymskokatolickiego

II wojna światowa przyniosła diecezji łuckiej ogromne straty. Na 260 księży sprawujących posługę na początku wojny, w latach 1939–1945 zginęło 55, w tym 18 w wyniku represji sowieckich, 17 w wyniku zbrodni niemieckich; także 17 księży i zakonników zabili nacjonaliści ukraińscy; trzej księża zginęli z innych przyczyn. Drugie tyle księży było poszkodowanych w inny sposób. 23 sierpnia 1945 roku w sprawozdaniu przeznaczonym dla Stolicy Apostolskiej kanclerz kurii ks. Jan Szych stwierdził, że „w diecezji łuckiej nie ma katolików”. Jako powody podał zbrodnie sowieckie, niemieckie i nacjonalistów ukraińskich, deportacje do ZSRR, wywózki na roboty do Niemiec oraz przymusowe wysiedlenia ludności polskiej.

• 3 stycznia 1945 – uwięzienie przez NKWD bpa Adolfa P. Szelążka
• 15 maja 1946 – zwolnienie z więzienia w Kijowie bp. Adolfa P. Szelążka i deportacja do Polski
• 9 lutego 1950 – na wygnaniu w Polsce (Zamek Bierzgłowski koło Torunia) zmarł bp Adolf Piotr Szelążek, ostatni przedwojenny ordynariusz łucki
• 1958–1959–1962 – zamknięcie ostatnich czynnych kościołów w Równem, Ostrogu i Korcu
• 3 grudnia 1974 – w Karagandzie zmarł Sługa Boży ks. Władysław Bukowiński, w latach 1939–1945 proboszcz katedry łuckiej
• 17 września 1977 – we Lwowie umiera Sługa Boży o. Serafin Kaszuba OFM Cap., duszpasterz na Wołyniu w latach 1940–1958
• 15 grudnia 1980 – otwarcie Muzeum Ateizmu w katedrze łuckiej
• 12 listopada 1989 – ks. Antoni Andruszczyszyn odprawia pierwszą mszę św. w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ostrogu
• 23 września 1990 – pierwsza msza św. w kaplicy w katedrze łuckiej obok czynnej jeszcze ekspozycji Muzeum Ateizmu
• 16 stycznia 1991 – wznowienie działalności metropolii lwowskiej – metropolitą został ks. prof. abp Marian Jaworski; diecezja łucka wchodzi w skład archidiecezji lwowskiej
• 31 marca 1991 – poświęcenie katedry w Łucku przez ks. bp. Rafała Kiernickiego OFM Conv.
• 24 grudnia 1992 – uroczystości ekumeniczne w katedrze łuckiej z udziałem kapłanów obrządku greckokatolickiego i z Kościoła prawosławnego
• 18 maja 1996 – papież Jan Paweł II odnawia diecezję łucką – administratorem apostolskim diecezji został mianowany metropolita lwowski ks. prof. abp Marian Jaworski
• 25 marca 1998 – Marcjan Trofimiak mianowany pierwszym ordynariuszem po wznowieniu diecezji
• 16 maja 1998 – bp Marcjan Trofimiak odbył ingres do katedry łuckiej
• 14 września 1998 – bp Marcjan Trofimiak konsekrował kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Torczynie, wybudowany w latach 1995–1998
• 18 sierpnia 2002 – papież Jan Paweł II beatyfikuje dwóch wielkich synów ziemi wołyńskiej, abpa Zygmunta Szczęsnego Felińskiego i ks. Jana Beyzyma
• 24 czerwca 2005 – bp Marcjan Trofimiak konsekruje nowo zbudowany kościół parafialny w Kamieniu Koszyrskim.
• 8 października 2005 – bp Marcjan Trofimiak konsekruje nowo zbudowany kościół parafialny pw. św. Tomasza Apostoła w Tomaszgrodzie
• 13 września 2008 – bp Marcjan Trofimiak konsekruje nowo budowany kościół w Dybyszczu; świątynia zostaje wzniesiona pod kierunkiem ks. Romana Burnika
• 18 października 2008 – bp Marcjan Trofimiak konsekruje nowo budowany kościół pw. Najświętszego Serca Jezusa w Kostopolu; świątynia zostaje wzniesiona pod kierunkiem ks. kan. Władysława Czajki.
• 24 lipca 2012 – papież Benedykt XVI przyjął rezygnację bpa Marcjana Trofimiaka z funkcji biskupa łuckiego

Kościół katedralny

• • Kościół pw. św. Apostoła Piotra i Pawła w Łucku, to dawna świątynia oo. jezuitów
  • 5 września 1781 – Pożar katedry łuckiej
  • 1927–1932 – proboszczem katedry łuckiej był ks. kan. Gustaw Jełowicki
  • W czasie II wojny światowej proboszczem katedry był błogosławiony ks. Władysław Bukowiński
  • 15 grudnia 1980 – Otwarcie Muzeum Ateizmu w katedrze łuckiej
  • 31 marca 1991 – Poświęcenie katedry w Łucku przez ks. bp. Rafała Kiernickiego OFM Conv.
  • Obecnie proboszczem świątyni katedralnej jest ks. Paweł Chomiak.

Zabytkowe kościoły

• • Beresteczko (Берестечко), Ruiny kościoła pw. Świętej Trójcy, 1711-1733
  • Dąbrowica (Дубровиця) Kościół pw. św. Jana Chrzciciela, 1740
  • Dubno (Дубно), Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, 1629 (obecnie prawosławna cerkiew)
  • Dubno (Дубно), Kościół pw. św. Jana Nepomucena 1817-1832
  • Hołoby (Голоби), Kościół pw. św. Michała Archanioła, 1711-1728
  • Kisielin (Кисилин), ruiny kościoła i klasztoru karmelitów, 1720
  • Klewań (Клевань), Kościół pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, 1630
  • Korzec (Корець), Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Antoniego, 1706
  • Kowel (Ковель), Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, 1771
  • Lubieszów (Любешів), Kościół pw. św. św. Cyryla i Metodego, 1768
  • Luboml (Любомль), Kościół pw. Św. Trójcy, 1412
  • Łuck (Луцьк), Kościół i klasztor bernardynów, 1752-1792 (obecnie prawosławna katedra Św. Trójcy)
  • Łuck (Луцьк), Kościół katedralny pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, 1616-1637
  • Maciejów (Луків), ruiny kościoła pw. św. św. Stanisława i Anny, 1596
  • Międzyrzec Korecki (Великі Межирічі), Ruiny kościoła pw. św. Antoniego Padewskiego, 1725
  • Mokwin (Моквин), ruiny kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, 1750
  • Niewirków (Невірків), Ruiny kościoła pw. Św. Trójcy, 1807
  • Ołyka (Олика), Kolegiata pw. Świętej Trójcy, 1635-1640
  • Ołyka (Олика), Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, 1460
  • Ostróg (Острог), Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, 1582
  • Ostróg (Острог), Pokapucyński kościół pw. Św. Trójcy, 1769 (obecnie prawosławna cerkiew akademicka)
  • Radziechów (Радехів), Kościół pw. Św. Michała, 1701 (obecnie prawosławna cerkiew)
  • Równe (Рівне), Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Antoniego, 1899 (obecnie sala koncertowa)
  • Stary Czartorysk (Старий Чарторийськ), Kościół podominikański, 1741-1753 (obecnie prawosławny klasztor)
  • Szpanów (Шпанів), Ruiny kościoła pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, 1726
  • Tajkury (Тайкури), Ruiny kościoła pw. św. Wawrzyńca, 1710
  • Włodzimierz (Володимир), Kościół pw. Rozesłania Apostołów, 1755-1766 (obecnie katedra prawosławna)
  • Włodzimierz (Володимир), Kościół pw. św. św. Joachima i Anny, 1752
  • Zaturce (Затурці), Kościół pw. Świętej Trójcy, 1642

Dane statystyczne

Do roku 1939 w rzymskokatolickiej diecezji łuckiej było czynnych ponad 300 świątyń, w 2009 było ich zaledwie około 30, z których wszystkie obecnie wymagają kompleksowych remontów. Pozostałe 40 świątyń z tej diecezji które przetrwały do dnia dzisiejszego, zostało odebranych katolikom i są obecnie użytkowane przez różne inne wyznania lub w sposób niezgodny z ich przeznaczeniem, bądź pozostają w ruinie.

Obszar diecezji zamieszkuje obecnie ok. 2,2 mln ludzi, z czego rzymscy katolicy stanowią 1,4%, tj. 30.000 wiernych. Na terenie diecezji znajduje się 36 parafii, w których łącznie pracuje 22 księży – dane z 2005 roku.

Jurysdykcja diecezji łuckiej obejmuje struktury Kościoła rzymskokatolickiego w obwodach rówieńskim i wołyńskim

Dekanaty

Obecnie diecezja łucka dzieli się na dwa dekanaty:

Łuck

• Łuck
• Beresteczko
• Cumań
• Dubyszcze
• Kamień Koszyrski
• Kiwerce
• Kowel
• Lubieszów
• Luboml
• Maniewicze
• Rożyszcze
• Torczyn
• Uściług
• Włodzimierz
• Zaturce

Równe

• Równe
• Dąbrowica
• Dubno
• Klesów
• Klewań
• Korzec
• Kostopol
• Kupiela
• Ostróg
• Rokitno
• Sarny
• Tomaszgród
• Warasz
• Zdołbunów

Dekanaty historyczne

W chwili wybuchu II wojny światowej diecezja łucka dzieliła się na dekanaty:

• Beresteczko
• Dubieński
• Horochowski
• Kamień Koszyrski
• Kołkowski
• Korzecki
• Kostopolski
• Kowelski
• Krzemieniecki
• Lubomelski
• Łucki
• Ostrogski
• Rówieński
• Sarneński
• Włodzimierecki
• Włodzimierz

Biskupi

 Osobny artykuł: Biskupi łuccy.

Biskupi ordynariusze

• Piotr (1358 – ok. 1370), biskup włodzimierski
• Hynek (Hynko) Zając z Hasenburga (1371–1373), biskup włodzimierski
• Izydor (1375–1380), biskup włodzimierski
• Rugan (1380–1400)
• Mikołaj (po 1388 ok. 1390–1400), biskup włodzimierski
• Grzegorz z Buczkowa (1400 – ok. 1424), biskup włodzimierski
• Świętosław (1404–1409)
• Andrzej Spławski (1425-przed 1459), przeniósł siedzibę diecezji włodzimierskiej do Łucka
• Wacław Raczkowicz (1459–1460/1462)
• Jan Łosowicz (1463–1468)
• Marcin Krzeczowicz (1468-?)
• Stanisław Stawski (1483 – ok. 1488)
• Jan Andruszewicz Pudełko (1493–1499)
• Wojciech Radziwiłł (1500–1507)
• Paweł Algimunt Holszański (1507–1535)
• Jerzy Chwalczewski (1535–1547)
• Walerian Protasewicz (1547–1555)
• Jan Andruszewicz (1563–1567)
• Wiktoryn Wierzbicki (1567–1588)
• Bernard Maciejowski (1590–1600)
• Stanisław Gomoliński (1600–1604)
• Marcin Szyszkowski (1604–1607)
• Paweł Wołłowicz (1607–1608)
• Paweł Wołucki (1608–1616)
• Henryk Firlej (1616–1618)
• Andrzej Lipski (1618–1622)
• Stanisław Łubieński (1624–1627)
• Achacy Grochowski (1627–1633)
• Bogusław Radoszewski (1633–1638)
• Andrzej Gembicki (1638–1654)
• Jan Chryzostom Zamoyski (1654–1655)
• Jan Stefan Wydżga (1655–1659)
• Mikołaj Jan Prażmowski (1659–1666)
• Tomasz Leżeński (1667–1675)
• Stanisław Kazimierz Dąmbski (1675–1680)
• Stanisław Jan Witwicki (1680–1688)
• Bogusław Leszczyński (1688–1691)
• Franciszek Michał Prażmowski (1691–1701)
• Aleksander Benedykt Wyhowski (1703–1714)
• Joachim Przebendowski (1714–1721)
• Stefan Bogusław Rupniewski (1721–1731)
• Jan Aleksander Lipski (1731–1736)
• Andrzej Stanisław Załuski (1736–1739)
• Franciszek Antoni Kobielski (1739–1755)
• Antoni Erazm Wołłowicz (1755–1769)
• Feliks Paweł Turski (1769–1790)
• Adam Tadeusz Naruszewicz (1790–1796)
• Kacper Kazimierz Cieciszowski (1798–1827)
• Michał Piwnicki (1827–1845)
• Kacper Borowski (1848–1871)
• Szymon Marcin Kozłowski (1883–1898)
• Cyryl Lubowidzki (1897–1898)
• Bolesław Hieronim Kłopotowski (1899–1901)
• Karol Antoni Niedziałkowski (1901–1911)
• Ignacy Dubowski (1916–1925)
• Adolf Szelążek (1926–1950)
• Marcjan Trofimiak (1998–2012)
• Witalij Skomarowski (od 2014)

Biskupi pomocniczy

• Marcin Szyszkowski (1603–1604) koadiutor
• Stanisław Udrzycki (1617–1621)
• Franciszek Zajerski (1622–1632)
• Stanisław Łoza (1634–1639)
• Mikołaj Krasicki (1639–1649)
• Stanisław Czuryło (1659–1661)
• Jan Karol Czolański (1662–1664)
• Kazimierz Zwierz (1664–1682)
• Stanisław Biedliński (1683–1689)
• Stefan Antoni Mdzewski (1690–1699)
• Adam Franciszek Rostkowski (1700–1738)
• Hieronim Antoni Szeptycki (1739–1759)
• Ludwik Ignacy Riaucour (1749–1777)
• Franciszek Kobielski (1760–1773)
• Franciszek Komornicki (1774–1780) rezyd. w Ostrogu nad Horyniem
• Jan Szyjkowski (1775–1798) rezyd. w Brześciu
• Jan Chryzostom Kaczkowski (1781–1789)
• Adam Kłokocki (1795–1798) rezyd. w Brześciu
• Andrzej Chołoniewski (1804 – ?)
• Jan Kanty Podhorodeński (1804–1832)
• Hieronim Strojnowski (1804–1814) koadiutor
• Maciej Paweł Możdżeniewski (1815–1819)
• Michał Piwnicki (1826–1831) koadiutor
• Ludwik Bartłomiej Brynk (1872–1874)
• Cyryl Lubowidzki (1884–1897)
• Bolesław Hieronim Kłopotowski (1897–1899)
• Antoni Karaś (1906–1910)
• Longin Żarnowiecki (1910–1915)
• Michał Godlewski (1916–1926)
• Stefan Walczykiewicz (1928–1940)

Administratorzy apostolscy

• Stanisław Szyrokoradiuk (2012–2014)

Święci i Słudzy Boży związani z diecezją łucką

• Błogosławiony Jan Beyzym
• Błogosławiony Mikołaj Czarnecki
• Święty Zygmunt Szczęsny Feliński
• Błogosławiony ks. Władysław Bukowiński
• Sługa Boży o. Serafin Kaszuba
• Sługa Boży bp Adolf Szelążek
• Sługa Boży o. Ludwik Wrodarczyk

Sanktuaria

• Sanktuarium Bożego Miłosierdzia-Kiwerce
• Chełmska Ikona Matki Bożej
• Matka Boża Berdyczowska
• Matka Boża Latyczowska
• Obraz Matki Boskiej Klewańskiej
• Obraz Matki Boskiej Swojczowskiej

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona diecezji
• Catholic-hierarchy.org